De ongelijkheid blijft ontzettend groot. Ik merk soms een soort van apartheid onder de bevolking. Naast de arme visverkoper heb je bij wijze van spreken de rijke drugsbaron en dat is ook een probleem dat weinig aan bod komt.
Laila Ben Allal werkt als journaliste voor CNN en is al een tijdje in Marokko voor een project. Ze volgt de recente gebeurtenissen vanuit Tanger waar ook veel mensen uit Al Hoceima wonen, de vissersstad waar visverkoper Mohsin Fikri vrijdag op een verschrikkelijke manier is omgekomen. Laila heeft n.a.v. de evenementen een paar mensen ontmoet, geïnterviewd en ook de protestactie in Tanger bijgewoond. Ze is links en rechts gaan horen bij de marktkramers, om uit te zoeken wat zij ervan denken.
Er is heel veel verschenen over Marokko en heel veel journalisten kopiëren en plakken stukken uit verschillende artikels, merkt Laila op. ‘Ik heb zelfs opgemerkt dat een journalist een aantal quotes van op Twitter en Facebook kopieert en die dan giet in een artikel om later te beweren dat er gesproken is met de mensen terwijl dat zo niet is.’ Daarom wordt Laila gebeld door verschillende journalisten nu ze in Marokko is. ‘Eigenlijk ben ik gewoon andermans fouten aan het verbeteren en fact checking aan het doen in de plaats van de journalist en dat is wel vervelend’, zegt ze. ‘Die snelheid is vooral sinds de opkomst van MoJo (Mobile Journalism) een belangrijk wapen geworden in het bereiken van het publiek. Net daarom is journalistieke zorgvuldigheid meer dan ooit van belang, want misleidende informatie kan veel schade met zich meebrengen. Het begint bij één artikel en het eindigt bij een hoop onwaarheden die de wereld rondgaan die daarbovenop nog worden overgenomen door internationale media.’
‘Mijn Facebook puilt van de berichten en klachten. Zo kreeg ik een bericht van een man uit Antwerpen die een buur blijkt te zijn van de familie Fikri die de Nederlandse journaliste –geïnterviewd door Xavier Taveirne op Radio 1 op 31 oktober- verzoekt om terug naar zichzelf te luisteren, men name naar deze quote “… hij was wat dikker, dus was hij niet zo snel. Gevolg daarvan is dat hij geplet is door de wagen”. Wat vindt betreffende journaliste hier zelf van? Waarom is het moeilijk om bij de essentie te blijven van het verhaal? Het feit is dat Mohsin te laat uit de wagen is kunnen springen omdat de pletwalsen van de vuilniswagen al in gang waren gezet, hij uitgleed en gekneld kwam te zitten, de rest hebben we gezien op de schokkende beelden. We kunnen argumenteren dat ze het zo niet bedoeld heeft, maar de luisteraar joort enkel wat ze zegt. Zou Willemijn De Koning het fijn vinden moest een VRT-presentator haar volgende keer voorstellen als de ‘dikke’ correspondente uit Marokko? Zou dat geen overbodig waardeoordeel zijn van de journalist?
Een aantal feiten op een rijtje
Mohsin verkocht afgelopen vrijdag op straat zijn vis. De politie heeft zijn handelswaar afgenomen en in een vuilniswagen gekieperd nadat hij was aangehouden. Hij mocht geen zwaardvis vangen want dat is verboden tussen oktober en november in Marokko en blijkbaar heeft hij dat nog gedaan. Hij had blijkbaar ook de kans om smeergeld te betalen, maar dat had hij geweigerd, waarop de politie zijn vis in een vuilkar heeft laten gooien. De politie zou de opdracht gegeven hebben aan de chauffeur van de vuilniswagen om het mechanisme op te zetten. Hij is dan samen met twee oomstanders in de vrachtwagen gekropen om de vis eruit te halen. Twee mensen zijn er nadien uitgeraakt maar Mohsin werd vermorzeld. In ieder geval zou Mohsin geweigerd hebben om 500 dirham (50 euro) aan smeergeld te betalen. Daarover werd volgens Laila bericht op sociale media, maar volgens haar moeten we de helft van de berichten op sociale media met een korreltje zout nemen, omdat sommigen misbruik maken van de situatie en deze politiek willen recupereren.
Er volgden protesten, mensen trokken de straat op om te protesteren en om solidariteit te tonen met Mohsin en zijn familie. Dan zijn er verschillende demonstraties geweest in 41 steden over heel Marokko, van het noorden tot in het zuiden. Kort nadien gaf de koning de opdracht aan Binnenlandse Zaken om de familie te gaan condoleren. De Minister van Binnenlandse Zaken heeft een verklaring gegeven waarin hij zegt dat de koning bevel heeft gegeven voor een onderzoek naar de omstandigheden rond de tragische dood en dat de koning het persoonlijk opvolgt. Laila is aan het uitzoeken wat er aan de hand, is want ze is ervan overtuigd dat het niet enkel om Mohsin gaat. Een andere reden voor protesten kan zijn dat in Al Hoceima de vis heel goedkoop zou moeten zijn voor de plaatselijke bevolking, maar dat dit niet het geval is.
Is er dan effectief een procedure gestart?
Volgens Laila zou een procedure gestart zijn, aangezien er 11 mensen zijn aangehouden. ‘Het gaat hier natuurlijk ook over corruptie, namelijk die 500 dirham smeergeld. Dan gaat het ook om minachting van het volk tegenover de overheid, waarvan men denkt en ook ondervindt dat er niks gedaan kan worden tegen de overheid. Het is de overheid die uiteindelijk de burger hoort te beschermen, maar in dit geval wordt dat niet gedaan, integendeel. Men is heel wantrouwig ten op zichte van de overheid. Er komt een onderzoek, maar de vraag is of het allemaal correct gaat verlopen. Mensen komen op straat om hun solidariteit te tonen met de overleden Mohsin, maar langs de andere kant gaat hier ook om problemen die al decennia lang gaande zijn in Marokko: armoede, werkloosheid, slechte gezondheidszorg, marginalisatie, onderdrukking en minachting.’
De vergelijking met Mohammed Bouazizi
Laila had tijdens een familiebezoek toevallig de 20 februari protesten in Tanger meegemaakt. ‘Dat waren serieuze protesten, er werden auto’s in brand gestoken etc., wat wel akelig is om van dichtbij mee te maken.’ Laila benadrukt dat deze protesten vreedzaam verlopen zijn. ‘Het zijn geen protestmarsen zoals in sommige media wordt gezegd. Er zijn veel vrouwen en kinderen, zowel van de Berberse gemeenschap, als de Arabisch sprekende gemeenschap die hand in hand door de straten van Tanger lopen. Het is geen verhaal van de Berbers tegen de Arabische bevolking, er is een sterk signaal van eenheid.’ In vele media wordt de vergelijking gemaakt met Mohammed Bouazizi, de Tunesiër die zichzelf in brand stak en de Arabische Lente in gang zette. ‘Enerzijds kan je een parallel trekken met met Mohammed Bouazizi: Mohsin was een visboer en net zo arm als Bouazizi. Men spreekt hier wel over dezelfde zaken die aangehaald worden en die leiden tot ongenoegen; zaken zoals corruptie, onderdrukking en armoede. Anderzijds heeft Marokko wel geleerd van Tunesië, Egypte, Syrië en Irak. Politie en leger waren wel aanwezig, maar er zijn geen schermutselingen geweest. Het is heel anders verlopen dan andere protesten en dat was wel opmerkelijk.’ Dit zou ook te maken kunnen hebben met de aankomende klimaattop in het land. ‘Natuurlijk is het wel zo in aanloop naar de klimmaattop van volgende week in Marakkech dat Marokko zich niet kan permitteren om mensen op straat aan te vallen bijvoorbeeld. Er is er ook geen aanleiding geweest, de protesten waren heel vreedzaam.’
Volgens Laila gaat het niet uitmonden in een bloedbad zoals Syrië. ‘Volgens mij is dit een gele kaart voor de overheid en geen rode kaart. Het is natuurlijk moeilijk om in de toekomst te kijken. Deze gebeurtenissen haalt de wonde van de Berberse bevolking terug aan en ik denk wel dat er vaker protesten gaan zijn in Al Hoceima de komende dagen. En in Tunesië is het ook heel vreedzaam geweest in het begin, dus ik durf mij niet uit te spreken over wat er komende weken gaat gebeuren maar ik denk niet dat het volk openstaat voor een tweede Tunesië-scenario. Ik heb ook gesproken met de mensen hier en ze willen geen revolutie, ze willen dat de beloofde hervormingen doorgevoerd worden. Ik denk niet Marokko gaat ontsnappen aan nieuwe protesten. Men zit met een dilemma: mensen wantrouwen de overheid, maar men wilt geen revolutie of bloedbaden in Marokko. Marokko heeft tijdens de jaren ‘80 en ‘90 veel grotere protesten gehad, dit valt nog eigenlijk mee, maar in vergelijking met de jaren ‘70 was het ondenkbaar om op straat te komen met spandoeken.’
De grote werkloosheid onder jongeren zorgt voor sociale en politieke problemen. ‘De ongelijkheid blijft ontzettend groot. Ik merk soms een soort van apartheid onder de bevolking. Naast de arme visverkoper heb je bij wijze van spreken de rijke drugsbaron en dat is ook een probleem dat weinig aan bod komt. Een kwart van Tanger is gebouwd met drugsgeld, er staan erg veel gebouwen leeg omdat de eigenaars ofwel hier vastzitten in de gevangenis ofwel in Europa zijn aangehouden. Waarom worden de daklozen niet ondergebracht in die panden vraag je je dan af? Er is veel veranderd in de economische sfeer. Het beleid is vooral gericht op buitenlands kapitaal. Er zijn shoppingcentra en hotels gebouwd, men heeft hogere muren opgetrokken en een mooi verlichte asfaltweg aangelegd langs de villa’s en paleizen van koning Salman en Bernard Henri Levi, de vastgoedsector groeit ongelofelijk, maar de gemiddelde Marokkaan en de arme burger plukt er de vruchten niet van.
