Uw organisatie predikt het vrije woord weliswaar officieel, maar wanneer het geprezen vrije woord niet uw woord blijkt te zijn, mag het plots niet meer en gaat u in het verweer.
Toevallig was ik aanwezig op de uitreiking van de Arkprijs aan auteur en theatermaker Fikry El Azzouzi op woensdag 13 mei. Geheel terecht kreeg hij die prijs. Maar wat een inspirerende avond over vrijdenken moest worden in een gezelschap van nieuw-verlichte geesten, draaide heel anders uit. Ik kwam van een kale reis thuis.
Alles speelde zich af in de o zo bevallige, esthetisch correcte, elitaire en bijna bucolische galerij van De Zwarte Panter in Antwerpen. Prachtig werk van Jan Van Riet aan de muren, een mooie groene tuin midden in de stad, een oase zou je bijna zeggen. Bij het binnenkomen voelde ik mij bijna vereerd dat ik de plaats van een collega mocht innemen.
Ikram Aoulad van SIN Collectief stond voor mij en we stonden er beiden super fier te wezen op de laureaat. En dan stak Lukas De Vos (Voorzitter van het Arkcomité) zijn speech af. Over hoe 2015 al een bewogen jaar was voor het vrije woord met de aanslag op de redactie van Charlie Hebdo. Over hoe hij het heel terecht vond wat die deed en dat daarmee mensen beledigd werden, dat was dan maar zo. Over hoe Maarten Boudry in Knack duidelijk was over wat de aanwezigheid van moslims doet in een samenleving. Fikry El Azzouzi MOCHT zich vereerd voelendat hij het gezelschap van Hugo Claus, Tom Lanoye en andere illustere voorgangers MOCHT vervoegen. En het bleef maar doorgaan, ik kon mijn oren niet geloven. De Vos had juist moeten benadrukken hoe moedig Fikry El Azzouzi juist in deze tijd was met zijn oorverdovende en subversieve antwoord op de heersende islamofobie. Dat juist daar de aandacht voor het vrije woord broodnodig was. Maar nee, een oud witte-mannen-denken kleurde de avond.
Systematisch werd de etnische achtergrond van Fikry El Azzouzi in de verf gezet, woorden als “radicaliseren” werden even luchtig uit de mouw geschud alsof ze onlosmakelijk verbonden waren met zijn achtergrond. Onthutst luisterde ik verder en keek rond in de zaal. Meerdere genodigden stonden er verbouwereerd bij. Het bleef doorgaan, ook met de toespraak van Jef Asselbergh (Werkend Lid van het Arkcomité), die de waarden van de Verlichting nog maar eens onderstreepte. De waarden waarvan ik al een hele tijd denk dat die stilaan genuanceerd mogen worden. Mijn hoop daarvoor ligt niet bij witte oude mannen als Etienne Vermeersch of de club van de Arkprijs. Duidelijke stemmen uit de superdiverse hoek gaan die waarden nuanceren en bijsturen. En het wordt dringend tijd.
Gelukkig kon Ingrid Van der Veken (Lid van het Arkcomité en van PEN), niet toevallig een vrouw, de laureaat min of meer huldigen, nog altijd vanuit een betuttelende invalshoek. Ze stond stil bij het traject dat de schrijver had afgelegd: ooit begon hij als nachtwaker. Moet dit echt? Nee, tot zij haar prachtige vondst in verband met dat stukje biografie voor de dag kon toveren: “Er zullen veel woorden nodig zijn om de nachten te bewaken.” Inderdaad, Arkcomité, ook voor u.
Thuis ga ik even naar de site van Stichting Arkcomité kijken: “Het comité heeft zich altijd gekeerd tegen alle organisaties die het erop aanleggen mensen te verhinderen om in alle vrijheid hun overtuiging uit te dragen. […] Er is in de loop der jaren een consensus gegroeid rond het criterium, dat deArkprijs ‘een dwarsligger bekroont, een eigenzinnig mens, een consequent voorvechter van een open en kritiseerbaar debat', en dat de laureaat bij het hanteren van het vrije woord ‘zijn nek moet hebben uitgestoken’. Dit laatste betekent niet meteen dat zijn of haar kop ook moet gerold hebben. […]De Arkprijs is nog steeds de enige prijs die het met zulke standvastigheid en onafhankelijkheid opneemt voor intellectuele vrijheid, artistieke creativiteit en maatschappelijk engagement.” (geraadpleegd op 15 mei 2015).
Aan al die criteria beantwoordt de schrijver Fikry El Azzouzi. Maar wat mij betreft heeft Stichting Arkcomité hem verhinderd om zijn overtuiging uit te dragen, wil het eigenlijk geen dwarsliggers van het oude-witte-mannen-denken huldigen, wou het op 13 mei 2015 wat graag de kop van de schrijver laten rollen en reikte het dit jaar de prijs niet uit omdat ze ervan overtuigd waren dat “die het met zulke standvastigheid en onafhankelijkheid opneemt voor intellectuele vrijheid, artistieke creativiteit en maatschappelijk engagement.” Schaamteloos schofferen, een alliteratie die paste bij de avond. Elke internaut kan op Wikipedia volgende verklaring vinden voor het begrip vrijheid van meningsuiting: “de vrijheid van burgers om hun overtuigingen kenbaar te maken, zonder voorafgaande controle door de staat. De vrijheid van meningsuiting is niet absoluut, net als de meeste andere grondrechten. Zo zijn belediging en smaad onder bepaalde omstandigheden strafbaar” (geraadpleegd op 21 mei 2015). Misschien eentje voor de heer De Vos.
Tessa Vermeiren was ook aanwezig die avond, zo leek het in Knack van 20 mei 2015. Daarin valt ze als zogenaamd vrijgevochten vrouw de toespraak van BOEH! aan. Vooreerst vond ik het bijzonder pijnlijk dat ze de naam van de laureaat fout schrijft in haar column. Maar vooral blijkt eruit dat uw organisatie het vrije woord weliswaar officieel predikt, maar dat wanneer het geprezen vrije woord niet uw woord blijkt te zijn, het plots niet meer mag, u in het verweer gaat. U pretendeert een vrijhaven te zijn voor vrij en alternatief denken, maar hebt het moeilijk om een feministische organisatie een podium te geven in uw zogenaamde tempel van het vrije woord. Heft u zichzelf hiermee niet op? Hoe kan u met uw uitgangspunt moeite hebben met een mening? Bent u niet de advocaat voor elke mening?
Heren en die paar excuustruzen, u leek een serviceclub van rijke, maatschappelijke weldoeners, die voor een keertje eens een allochtoontje wilde belonen. Fikry El Azzouzi verdient de prijs van het vrije woord, dubbel en dik. Dat had u goed gezien. Alleen is uw clubke niet meer geplaatst om een prijs voor het vrije woord uit te reiken. Neem ontslag, ga met pensioen, hef uzelf op. U bent een lacher!
>> Lees hier de speech van BOEH! die Fikry El Azzouzi voorlas op de inhuldiging van de Arkprijs
>>> Lees ook vandaag op Kif Kif : 'Twee jonge brusselaars starten Facebookgroep 'Bruxelloise & Voilée' en 'Geeft de politie van Minnesota het goeie voorbeeld aan ons politiekorps'
