Vroeger hielden ouders hun kinderen voor dat studeren nodig was om later zelf hun boterham te kunnen verdienen. Tegenwoordig moeten jongeren het stellen met het vooruitzicht dat ze met een diploma aanspraak kunnen maken op een uitkering…
‘Van de bijna 9000 jongeren die de school verlaten zonder enig diploma heeft één op de drie zelfs geen getuigschrift basisonderwijs’. Alweer haalt de ongekwalificeerde uitstroom de voorpagina van een krant. Welke aanpak stellen we daar tegenover? De meest concrete maatregel lijkt wel het schrappen van de wachtuitkering. Waar is de tijd dat we met zijn allen durfden te geloven in de kracht van onderwijs?
Onderzoeker Ides Niçaise van het HIVA, het onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving van de Katholieke Universiteit Leuven, bevestigt dat het cijfer van 2500 leerlingen die niet eens hun lagere school succesvol afronden, een stabiel gegeven is. Tegen 2020 spreken we dus over 12500 jongeren die de volgende jaren in de loop van, of op het einde van een schooljaar, zonder enige kwalificatie zullen afhaken en zo goed als kansloos zullen zijn op de arbeidsmarkt. Het gaat vooral over kansarme kinderen met een vreemde herkomst. De VDAB erkent in een reactie dat, hoewel de doelgroep voor hen prioritair is, zij niet klaar is voor hun bestaande trajecten.
Gent startte twee jaar geleden het project Word Wijs. Jongeren die dreigen af te haken of al afhaakten, worden individueel benaderd en opnieuw op weg gezet om alsnog een diploma te behalen. Dat dit geen hopeloze zaak is blijkt uit de resultaten van een enquête bij schoolverlaters. Twee op de drie heeft na één jaar al spijt van zijn of haar keuze. Gevraagd naar de reden voor hun oorspronkelijke beslissing, scoort ‘ik ben het beu’ het hoogst. Er schort dus, op zijn zachtst gezegd, iets aan de motivatie van deze scholieren in het jaar waarop ze beslissen er een punt achter te zetten.
Of het schrappen van de wachtuitkering zal volstaan om hen die goesting terug te doen vinden is nog maar zeer de vraag. Want wie niet over een diploma beschikt maakt straks geen aanspraak meer op een inkomensvervangende tegemoetkoming. De toekomstige koppeling van deze wachtuitkering aan de diplomavereisten heeft als doel jongeren te motiveren om hun diploma te behalen. Geen diploma is geen uitkering en daarmee basta.
Toegegeven, als je de gevolgen van de economische crisis en de besparingen in kaart brengt, rest de sombere conclusie dat er meer werklozen zijn dan jobs. De gevolgen worden ook rondom mij zeer tastbaar met het niet verlengen van tijdelijke contracten, het niet vervangen van gepensioneerden, naakte ontslagen en op de helling staande werkervaringstrajecten. Het is eigenlijk om bij te huilen, want deze regering stelt niet langer het uitzicht op een job als motivatie voorop, maar wel het uitzicht op een uitkering... Terwijl ik dacht dat deze regering net blaakte van ambitie en voluit voor economische groei zou gaan?
Slimme koppen gezocht
De komende zes maanden wordt bepaald welke specifieke diplomavereisten zullen opgelegd worden voor de wachtuitkering. Het zullen slimme koppen moeten zijn die de individuele talenten, gaven en achtergrond van elke jongere op een eerlijke wijze mee in rekening brengen. Of verwachten we van een kerel uit Afghanistan, die hier drie jaar school liep, evenveel als van zijn leeftijdsgenoot wiens ouders zelf een universitair diploma op zak hebben en hun zoon met raad en daad bijstaan bij de schoolloopbaan? En wat met Chris, een goedlachse maar minder begaafde jongeman, die met hart en ziel werkt voor zijn diploma houtbewerking, maar voor wie gelijk welk diploma te hoog gegrepen is, hoe hard hij zich ook inspant?
Tweede kansen liggen voor het grijpen
Hopelijk worden die maanden ook benut om een antwoord te geven op de vraag wat we nog willen bieden aan diegenen die de school verlieten zonder diploma en nu een tweede kans willen grijpen.
Er staat een volledig aanbod klaar. Via Syntra, de centra voor volwassenonderwijs, basiseducatie, de VDAB en zelfs de OCMW’s is er een hele rits aan opleidingen en trajecten waar volwassenen alsnog een kwalificatie kunnen behalen. Maar probeer maar eens het bos door de bomen te zien en vooral vol te houden als jongvolwassene.
Daarom dus startte Gent met Word Wijs, de laagdrempelige aanklampende leerloopbaanbegeleiding voor jongvolwassenen. De eerste bevindingen zijn voorzichtig positief en we beslisten om verder te gaan op deze weg. Alleen doen de indrukwekkende cijfers op de voorpagina van de krant me wat duizelen. Ik wil meer doen. Meer dan een druppel op een hete plaat zijn. Bovendien overstijgt dit de schaal van een stad. Daarom onthaal ik de belofte van een ‘Vlaams actieplan voor ongekwalificeerde uitstroom’ positief en hoop ik dat daar ook een hoofdstuk over het tweedekansonderwijs en over schoolloopbaanbegeleiding voor volwassenen zal in terug te vinden zijn.
Elke Decruynaere
schepen van Onderwijs, opvoeding en Jeugd
Stad Gent
