Waarom als auteur steeds opnieuw onderdanig en gratis je diensten aan deze afhankelijke media aanbieden in de hoop op een toegang tot ‘de publieke opinie’ als je evengoed terecht kan in de onafhankelijke media zoals Kif Kif, DeWereldMorgen, Apache, Rekto:Verso, e.a.?
Een halve hoera voor PEN Vlaanderen, een vereniging van auteurs die op 3 mei (World Press Freedom Day) aan de alarmbel trok: de kwaliteit van onze media verzuipt onder de commerciële druk. Slechts een halve hoera omdat men maar een half verhaal aanstipt en eigenlijk voorbij gaat aan de essentie: dat kwaliteitsverlies is niet zomaar een toevallig bijverschijnsel van aanhoudende vermarkting. Die dagelijkse, manipulerende, sensationele, hersendodende media wash is een heel bewuste evolutie van de afhankelijke media: thought control in democratic societies. (cfr. Chomsky & Herman, Het propagandamodel van mediacontrole, zie hier)
De markt, zo gaat het riedeltje, zou de volmaakte democratie zijn. Nochtans censureert ze onverbiddelijk alles weg wat te moeilijk, echt maatschappijkritisch of gewoon dissonant is. De markt produceert zo haar eigen publiek: onkritisch, dociel, ééndimensioneel en inert. Voor je het weet, loop je mee in de kudde van kijk- en leesvee. Zogezegd Power to the people, bueeeh.
‘De markt’ is hier vooral een democratisch schaamlapje, een handig excuus om macht op de massa uit te oefenen. Achter het ‘kwaliteitsverlies’ (zogezegd alleen maar vanwege tijdsdruk, concurrentie, saneringen, etc.) zit overduidelijk een corrumperende machtslogica. De impact daarvan gaat natuurlijk wel veel verder dan wat kwaliteitsverlies (entropie richting middelmaat, verschaling van het aanbod, infotainment, etc.).
De markt als excuus
Onder het mom van ‘verbreding’ en ‘neutraliteit’ zijn de mainstream media één grote bedevaart van marktconformisme, kapitalistische indoctrinatie en Westerse imperialistische propaganda. Met de studies die dat aantonen, kan je bibliotheken vullen.
De gehanteerde strategieën: repressieve tolerantie, indoctrinerende reclame, vermaak, feitenverdraaiende opinies, en vooral het in alle toonhoogten blijven herhalen van dezelfde mantra’s: ‘innovatie!’, ‘groei!’, ‘loonlast!’, (‘besparen!’: nu iets minder populair), ‘banken zijn geen terroristen, moslims wel!’, ‘ons welzijn danken wij aan de vrije markt, niets dan de markt!’, ‘de toekomst lacht ons toe, denk vooral niet teveel na’, etc.
Het valt vandaag nog moeilijk te ontkennen dat de ideologie van de ‘Derde Weg’ tussen socialisme en liberalisme zijn tijd heeft gehad. Dat de overheid een verzorgingsstaat van beleggers en speculanten is, aanvaardt men hoe langer hoe minder. In alle domeinen van de samenleving merken we traag maar zeker terug een polarisering tussen links en rechts.
Dat zal voor de media niet anders zijn. Waarom zouden bijvoorbeeld PEN Vlaanderen in deze evolutie niet voorop lopen? Waarom zouden zij (en wij) als gebruiker die mainstream media niet gewoon negeren, als men toch alleen maar koppijn krijgt van al die tegenstrijdigheden? En het mierenzuur op de koop toe van die onophoudelijke eredienst aan BV-middelmatigheid, trivialiteit en sensatie?
Kies voor andere media
Waarom als auteur steeds opnieuw onderdanig en gratis je diensten aan deze afhankelijke media aanbieden in de hoop op een toegang tot ‘de publieke opinie’ als je evengoed terecht kan in de onafhankelijke media zoals Kif Kif, DeWereldMorgen, Apache, Rekto:Verso, e.a.?
Waarom bijvoorbeeld niet eerder moeite doen om net de discussie aan te gaan met ideologisch andersgezinden (cf. antagonisme, Chantal Mouffe), met name in die media die wel de moed hebben om officieel voor hun overtuiging op te komen (cf. De Tijd, Doorbraak, e.a.)?
De nieuwe DS website steekt de gratis verkregen opinies sinds deze week achter een betaalmuur. Daarmee geeft men eigenlijk zelf deels te kennen dat men amper eigen content in aanbieding heeft die wel de moeite waard is (cf. ‘verdiep’ u bijvoorbeeld eens in ‘de mening’ van de eerste reeks DS avond van Joël –Cafépraat- de Ceulaer? Naar Blokken kijken, vraagt meer diepgang).
Al die opiniemakers die altijd maar opnieuw, en dikwijls tevergeefs, de pelgrimage inzetten naar de redacties van DS, DM en Knack zouden best wat ambitieuzer mogen zijn.
Welke eer valt er eigenlijk nog te rapen als men al blij mag zijn als die redacteurs eens antwoorden, uw stuk niet teveel redactioneel vermalen tot pulp, om het dan als tegengewicht of excuustruus ergens te plaatsen in de schaduw van de ratelende gebedstrommel aan opinies van radicale redacteurs en hun bevriende ‘onafhankelijke’ denktanks: ‘vakbonden zijn slecht’, ‘het is allemaal de schuld van de overheid’, ‘Vlaanderen moet groeien’, 'elk dorp een topregio!', ‘N-VA is goed bezig’, ‘Israëlische soldaten die kinderen vermoorden hebben ook emoties hoor, het zijn ook slachtoffers’, ‘spaarboekjes maken onze economie kapot, dat is onrechtvaardig’, ‘word ook een ondernemer’, ‘wees bang op straat, blijf binnen en kijk TV’, ‘en natuurlijk: wij zijn kritisch, grappig bovendien, al zeggen we het zelf’, 'en vooral: blijven lachen', enzovoort.
Genoeg. Stop. Laten we het gewoon voor bekeken houden. Geen boycot, dat is al teveel eer. Gewoon verwaarlozen en de aandacht en energie investeren in andere media. Geen petities ook, gewoon uit principe: I prefer not to. Te beginnen bij de krant van Mia Doornaert, bijvoorbeeld.
>>> Robrecht Vanderbeeken is filosoof en als postdoctoraal onderzoeker verbonden aan de School of Arts, Kask Gent.
