Koning Salman heeft 30 dagen om gratie te verlenen. Zal hij dat doen?
Oliesjeiks speculeren intensief in hedendaagse kunst. Maar ondertussen veroordeelt Saoedi-Arabië een dichter tot de dood voor het schrijven van menslievende poëzie. Onze regering kijkt weg, want winst krijgt voorrang op mensen. Ondertussen gaat de collaboratie met dat reactionaire regime gewoon door, ondanks de terreurdreiging. Ondergetekenden roepen op tot protest.
Ashraf Fayadh behoort tot de dichters in de Arabische wereld voor wie de religie een open vraagstuk is, geen toegetimmerd antwoord. Misschien bestaat God wel, vinden ze, maar hij blijft toch voor velen verborgen.
In het land van “onze bondgenoot” Saoedi-Arabië is dat letterlijk een doodzonde. In januari 2014 werd Fayadh opgepakt. De aanklacht: ‘belediging van God’, vanwege een gedichtenbundel uit 2008, Instructions within. Na een vonnis van vier jaar gevangenis en 800 zweepslagen is de dichter vorige week alsnog ter dood veroordeeld.
Doodzonde?
“Ik zoek troost voor mijn situatie,” schrijft Fayadh in zijn gedicht De snor van Frieda Kahlo. “Maar mijn situatie staat me niet toe jouw lippen te lezen zoals ik zou willen.” Een liefdesgedicht? Een metafysische zucht? Verdriet vanwege discriminatie of onderdrukking? Een politieke kreun? Je kunt veel achter deze verzen lezen, maar dat ze tegen God gericht zijn?
Fayadh dicht over de rusteloosheid en gedrevenheid van de hedendaagse mens. “Het geboorteland: een kaart om in je jaszak te steken”, schrijft hij in het gedicht Asiel. “En de terugkeer: een mythologisch schepsel… uit de verhalen van je grootmoeder.” De thuis als kaart, de terugkeer als mythe. In dit beeld van de thuisloze mens zit voor Fayadh ook een concrete betekenis, want als telg van Palestijnse vluchtelingen is hij een stateloze. Sinds zijn geboorte leeft de 35-jarige weliswaar in Saoedi-Arabië, maar hij is geen burger van het koninkrijk.
Saoedi-Arabië behandelt migranten uit het Bilad asch-Scham (“het land aan de linkerkant”) – de regio van Syrië, Libanon, Jordanië en de Palestijnse gebieden – neerbuigend en met argwaan. Het land neemt dan ook geen oorlogsvluchtelingen uit Syrië op. De conservatieve religieuze leiders brandmerken hen als de invoerders van moderne ideeën.
Van de zoom van Arabië tot Tate London
Het valt de Saoedische zedenmeesters ook zwaar dat Fayadh een prominent lid is van de kunstenaarsgroep Edge of Arabia. Deze “zoom” van Arabië is de uiterste tip van de Arabische wereld, de westelijke rand van het geografisch aan de rand van het Midden-Oosten gelegen Arabische schiereiland.
De naam van deze kunstenaarsgroep verwijst naar een rijk maar verloren verleden. Die schijnbare uithoek was ooit het culturele centrum van het hele schiereiland. Tot er aardolie ontdekt werd. De havenstad Dschiddah was toen de poort naar Azië en Afrika. Van hieruit kozen schepen zee naar India en Somalië. Zo werd Dschiddah, zoals de hele westkust, de gangmaker van een multicultureel Arabië, een regio die lange tijd meer dan alleen de islam in een 18de eeuwse versie kende.
Met die geest voelt ook Fayadh zich verbonden. Een doodzonde? Hij koestert die als kunstenaar en daaruit ontstonden ook contacten met de Londense Tate Gallery waar de Belg Chris Dercon directeur is. Ashraf Fayadh nodigde Dercon uit voor een tentoonstelling van zijn kunstenaarsgroep in Dschiddah. In 2013 was Fayadh curator voor een groep Saoedische kunstenaars op de Biënnale van Venetië.
“Rhizoma” noemde deze groep zich, verwijzend naar het Griekse woord rizoom: een wortelnetwerk. Die niet-hiërarchische structuur is een metafoor voor het bonte, diverse karakter van hedendaagse samenlevingen. Ashraf Fayadh wou de radicale veranderingen in de kunstscene van Saoedi-Arabië documenteren: die kunstscene botst almaar meer met de machtige emirs. Deze bontheid wil het Saoedische gerecht nu afknijpen met een doodsvonnis.
Asiel - Ashraf Fayadh
Asiel: Staan aan het eind van een rij.
Een homp brood krijgen.
Weerstaan!: Iets wat je grootvader placht te doen. Zonder te weten waarom.
De homp?: Jij.
Het geboorteland: Een kaart om in je jaszak te steken.
Geld: Papieren met de beeltenis van leiders.
De foto: Je vervanging, hangende je terugkeer.
En de terugkeer: Een mythologisch schepsel… uit de verhalen van je grootmoeder.
Einde van de eerste les.
(uit Instructions within. Eigen vertaling uit het Engels)
Oproep
Koning Salman heeft 30 dagen om gratie te verlenen. Zal hij dat doen? Hij weet hoe diep buitenlandse regeringen en leiders buigen voor zijn oliedollars en dat een zaak van realisme noemen. Sinds Salman aan de macht kwam, zijn de executies – onthoofdingen – een bijna dagelijkse realiteit: dit jaar werden al 150 mensen op middeleeuwse wijze geëxecuteerd.
Het kan niet dat ons koningshuis, onze regeringen en onze captains of industry zoete broodjes blijven bakken met deze dictators. Dat ons land hen wapens levert die in handen van IS en andere terroristen terechtkomen. Dat wij zaken doen met de financiers van haatpredikanten die leidden tot de aanslagen in Parijs. Wij moeten de onmiddellijke vrijlating eisen van Ashraf Fayadh en van de vele anderen die in Saoedi-Arabië voor hun overtuiging vast zitten.
PEN-clubs, Samidoun Palestinian Prisoner Solidarity Network en Amnesty International zetten Saoedi-Arabië onder druk. Honderden Arabische intellectuelen eisen Fayadhs vrijlating, en duizenden mensen uit de hele wereld tekenden verschillende petities, zoals deze. We roepen de Belgische cultuurwereld op zich bij dit protest aan te sluiten. Het gaat niet alleen om deze dichter. Wij willen samen de adem vinden om te laten horen dat het woord en de gedachten vrij moeten zijn. Ook bij ons. Daarom is het gortig dat Amnesty International geen toestemming krijgt voor de geplande wake op donderdag 3 december voor de ambassade van Saoedi-Arabië in Brussel. Hoe lang nog voor dichters ook bij ons hun woorden moeten inslikken?
Eerste ondertekenaars
Robrecht Vanderbeeken, namens boekhandel De Groene Waterman
Lieve Franssen, Red de cultuur!
Han Soete, Solidair
Wouter Hillaert, Hart Boven Hard
Jonas Staal, kunstenaar
Johan Grimonprez, kunstenaar
Maarten Inghels, dichter
Nicolas Provost, kunstenaar
Charles Ducal, dichter
Frank vande Veire, schrijver en filosoof
Sarah Baur, theatermaker en actrice
Jokke Schreurs, muzikant
David Van Reybrouck, auteur
Pascal De Weze, muzikant
Lucas Catherine, auteur
Marc de Kesel, filosoof
Joke Van Leeuwen, dichteres
Antoon Van den Braembussche, dichter en filosoof
Raven Ruëll, theatermaker
Erik Vlaminck, auteur
Dominique Willaert, Victoria Deluxe
Erwin Jans, dramaturg
Marijke Pinoy, actrice
Annelies Verbeke, schrijfster
Luuk Gruwez, dichter
Alain Platel, theatermaker
Tristan Faes, operazanger
Sven Peeters, auteur
Rachida Aziz, modeontwerpster en activiste
Stefan Hertmans, auteur
Dirk Tuypens, acteur
Walter Zinzen, journalist
Sven Cooremans, dichter
Ludo De Witte, auteur
Heike Langsdorf, dans- en performancekunstenaar
Ico Maly, auteur
Saddie Choua, kunstenares
Josse De Pauw, acteur en auteur
Hendrik Vermeersch, ManiFiesta
Lebuïn D’Haese, beeldhouwer
Koen Brams, publicist
Vital Schraenen, acteur en regisseur
Els Sivrants-Barclay, CAHF
Christophe Meierhans, performancekunstenaar
Pieter-Jan De Smet, muzikant
Gerda Dendooven, kunstenares
Bram Borloo, kunstenaar
Koen Peeters, auteur
Pieter Van Haute, ontwerper
Inge Neefs, auteur
Lukas Pairon, Music Fund
Herman De Ley, filosoof
Piet Maris, muzikant
Hilde Keteleer, auteur
Leen Persijn, actrice-zangeres
Jaak Vermeulen, theatermaker
Hoshang Ossi, dichter
Stefan van den Broeck, auteur
Steff Coppieters, filosoof
Bob van Laerhoven, auteur
Lisette Keustermans, auteur
Johan de Boose, dichter
Kobe Matthys, kunstenaar
Willy Laes, auteur
Didi De Paris, dichter
Jef Verhaeren, dichter
Gie Bogaert, auteur
Jan Vanriet, schilder
Anne Provoost, schrijfster
Manu Claeys, auteur
Dominiek Dendooven, Flanders Fields Museum
Amina Belorf, dichteres
Patrick Lateur, auteur
Katelijne De Vuyst, literair vertaler
Philippe Diepvents, auteur
Benno Barnard, schrijver
Daniel Billiet, dichter
Simone Lenaerts, auteur
Joris Iven, dichter
Hendrik Carette, dichter
Trijne Vermunt, schrijfster en vertaalster
Rose Vandewalle, dichteres
Joris Gerits, auteur
Peter Holvoet-Hanssen, dichter
...
Wie mee wil ondertekenen, kan hier terecht.
