De opening van Minding the Gap geeft een beeld van vrijheid weer dat zo cool en zo nu is dat je op elk moment een slogan verwacht door een merk van hippe sportkledij. Een groepje jongeren op skateboards eigent zich de stad toe. Ze bewegen lachend, ongehinderd en razendsnel door lege straten en parkings in de vroege ochtendzon.
“FREE TO BE YOURSELF”
Of zoiets.
Maar wat volgt is juist het tegenovergestelde. Minding the Gap is een confronterend portret van een jongeren die gevangen zitten in een stad die geen toekomst biedt. Een generatie wiens uitzichtloosheid verankerd zit in de kern van de (Amerikaanse) samenleving: het gezin.
‘De jeugd van tegenwoordig’
Bing Liu verzamelde jarenlang video-opnames van zichzelf, zijn vrienden en hun grote passie: skateboarden, dé stedelijke subcultuur bij uitstek. Liu maakt dankbaar gebruik van dat archiefmateriaal om een perspectief te bieden op het groeiproces van de vrienden. Het merendeel van de opnames echter volgt de jongeren gedurende de laatste twee, drie jaar van hun leven. Eigenlijk vanaf het moment dat een van hen, Zack, laat weten dat hij en zijn lief Nina een kind zullen krijgen.
Een andere betonsurfer is Keire. Hij is de jongste van de drie en op het eerste gezicht ook de tiener die het meeste moet verwerken. Hij is een jonge Afro-Amerikaan en hoewel hij daar geen issue van probeert te maken en de angsten die erbij horen vaak relativeert, zit hij ermee: hij is jong en zwart in Amerika.
Keire, Bing, Zack en hun vrienden bevestigen een frequent doembeeld over ‘de jeugd van tegenwoordig’, getypeerd door vrolijk vandalisme en verregaande onvoorzichtigheid. Of door overmatig alcoholgebruik en drugsconsumptie. Maar hun vriendschap draait rond trouw kameraadschap en wederzijdse bewondering. De gemene deler: een problematische thuissituatie die niet harder zou kunnen contrasteren met het gevoel dat ze familie zijn voor elkaar.
Hoewel ‘diversiteit’ een onderwerp is in de film (de drie jongens die centraal staan hebben ieder een andere etnische achtergrond en dat speelt soms een rol), illustreert die diversiteit vooral het maatschappelijk karakter van de issues in de film: dat maatschappelijke kwesties etnische profielen overstijgen – zonder eventuele privileges te ontkennen.
Verregaande intimiteit
Minding the Gap is een coherent geheel van skatecultuur, indie muziek en een hoog Sundance gehalte. De skateshots van Liu leveren simpelweg prachtige beelden en verbluffende camerabewegingen. Als kijker sta je mee op een skateboard en doe je gewoon mee.
Liu’s oorspronkelijke bedoeling was misschien wel een coole montage van kunstjes te posten op sociale media, de registratie van gebaren en reacties vertelt veel meer over de mensen achter de stunts. En wanneer de vragen die hij stelt ernstiger worden, begint hij eigenlijk te werken aan een portret van een hele samenleving: welkom in Rockford, Illinois, een van de meest gevaarlijke steden om in te wonen in de Verenigde Staten. Voor deze jongeren is Rockford weinig meer dan een vicieuze cirkel van schoolverlaters, werkloosheid, onderbetaald werk en toxic masculinity. Maar vooral van thuisgeweld, doorgegeven van vaders op zonen en verbonden aan diezelfde uitzichtloosheid.
Liu brengt de familieproblemen van zijn vrienden in beeld met een intimiteit die soms zelfs niet correct voelt. Liu zelf geeft toe op een bepaald moment een ‘morele crisis’ te hebben doorgemaakt. En tegelijkertijd moet je dankbaar zijn dat je inkijk krijgt in een wereld die zowel herkenbaar als onvoorstelbaar is.
Noodkreet
Liu maakt een intiem portret van zijn wereld. In een tijd waarin privacy wankelt, ontbloot hij zijn vrienden en familieleden voor de camera. Maar Liu stelt zich even kwetsbaar op als de anderen. Minding the Gap zou pijn als spektakel zijn als Liu zelf niet zo openhartig was over zichzelf. Hij is eerlijk en de beweegredenen achter deze registratie zijn legitiem. Maar achter deze film schuilt ook een hele filmindustrie en daar wringt wel het schoentje.
Soms valt de film op het randje van emotioneel voyeurisme. Maar even vaak is het echter een vorm van emotioneel exhibitionisme. Emotioneel exhibitionisme als therapie, eigenlijk. En daarmee ontpopt deze film zich als een portret van breder fenomeen: de alomtegenwoordige camera in tijden van sociale media, hoe we daarmee omgaan en hoe we onopgeloste zaken openbaar maken. Uit wanhoop of juist in de hoop dat mensen zich hierin zullen herkennen en mee naar een oplossing zullen zoeken.
De film is, net zoals het skaten zelf, lijkt voor deze drie jongeren een manier om hun onheil te verwerken. Op een van de skateboards van Keire staat geschreven “This device cures heartache”, en dat is op zich een noodkreet. Want een skateboard gaat ook stuk.
Minding the Gap, een film van Bing Liu, vanaf 05.06 in de bioscoop.
