Eén van de verantwoordelijkheden van de staat is ordehandhaving. Een van de meest cruciale aspecten van die verantwoordelijkheid is het vertrouwen van de burger in de bevoegde instanties. Etnisch profileren, de systematisch verschillende behandeling van burgers – door de ordehandhaving, aan de hand van uiterlijke groepskenmerken – is een nefast fenomeen dat het vertrouwen van de burger ondermijnt en aan de basis ligt van een fundamenteel verschillende ervaring tussen mensen die in theorie gelijk voor de wet zouden moeten zijn.
Etnisch profileren is omwille van vele factoren jammer genoeg ingeburgerd in de geesten van velen. Het heeft te maken met beeldvorming, met angsten, met vooroordelen. Sommigen zien het als een soort statistische verantwoording voor de verdachtmaking van burgers aan de hand van hun uiterlijk, maar het komt neer op een ronduit racistische impuls die zorgwekkend breed wordt gedragen. Etnisch profileren draagt onmiskenbaar bij tot de stigmatisering en de vervreemding van bevolkingsgroepen.
Een bepaald uiterlijk
Verdacht is een reportage van Controle Alt Delete, een Nederlandse organisatie die streeft “naar een politie voor en van iedereen”. Ze zetten zich al jarenlang in “voor eerlijke en effectieve politiecontroles” en Verdacht is één van de meest effectieve middelen die ze ontwikkeld hebben om het brede publiek te sensibiliseren. De film verzamelt getuigenissen van mensen die al heel hun leven lang disproportioneel vaak in aanraking zijn gekomen met de Nederlandse politie. Ze lijken niet op elkaar, ze oefenen ook allerlei beroepen uit: militairen, comedians, zelfs politieagenten… Beroemd of onbekend, met vrienden op straat of in de auto met hun kinderen, delen ze allemaal een zichtbare migratieachtergrond én regelmatige, vaak vernederende en nooit gegronde politiecontroles.
Het is zo dat een politiecontrole aangegeven wordt door iets: een gebeurtenis, handelingen, enzovoort. Maar de kern van de zaak is dat mensen met een bepaald uiterlijk weinig moeten doen om als ‘verdacht’ te worden gezien door de ordehandhaving. En ‘verdacht’ neemt verschillende gedaantes aan: je wordt ervan verdacht een inbreker te zijn als je gewoon op straat loopt, je wordt verdacht van terrorisme als je een moslim bent, je wordt verdacht van criminele activiteiten als je in een auto rijdt die te mooi is voor je ‘profiel’. Een bepaalde soort auto maakt jou verdacht… als je een bepaald uiterlijk hebt. Of uit een bepaalde buurt komt. De vaagheid van dergelijke omschrijvingen toont de aard van de non-argumenten om iemand aan te houden of verdacht te vinden.
De film maakt duidelijk waar dit over gaat, en wat de gevolgen daarvan zijn. Wat mensen ervaren als ze constant geviseerd worden.
Ook bij ons
Controle Alt Delete ijvert voor objectief waarneembare redenen om politiecontroles uit te voeren, en niet je huidskleur, kledij of manier van wandelen. Als die redenen vaag blijven en systematisch één groep viseren, wordt er een stigma op mensen gekleefd. Met de frustratie en machteloosheid die bij dergelijk onrecht horen.
De groep sensibiliseert het brede publiek over de concrete gevaren van een politiecontrole: het is tenslotte een situatie waar een misverstand tot agressie kan leiden. Een politiecontrole, zeker als deze ongegrond is, houdt een inherent gevaar in, het gevaar van een potentiële escalatie.
De film maakt tastbaar dat ethnic profiling een maatschappelijke dimensie heeft. Het gaat niet alleen over het viseren van één groep mensen; het gaat ook over de regelmaat waarmee dit gebeurt. “Het is een gewoonte geworden,” klaagt één van de getuigen aan. Het zijn allemaal recent gebeurde feiten, het is een probleem dat lééft. En hoewel deze film in Nederland werd gemaakt, is het veilig te stellen dat de problematiek even ernstig is in België. Daarom lanceerde Amnesty International daar recent een gedetailleerd rapport over.
Een tafel, een fles water, een witte en een zwarte achtergrond, correcte belichting. Verdacht zet het minimum in om ons niet af te leiden van wat deze mensen te vertellen hebben. Het zijn pijnlijke getuigenissen die met respect worden behandeld. En dat stemt tot reflectie.
Verdacht, een film van Nan Rosens, wordt op 28 maart vertoond in De Roma. Imade Annouri (Groen), Yasmine Kherbache (sp.a), Liesbeth Homans (N-VA), Bart Somers (Open VLD), Peter Mertens (PVDA) en Nahima Lanjri (CD&V) gaan achteraf in debat. Alle info vind je op de website van De Roma of op onze website onder Activiteiten.
