In 2014 is het honderd jaar geleden dat de Grote Oorlog uitbrak. Een groot deel van de wereld raakte betrokken. Deze geschiedenis wordt, om het eufemistisch uit te drukken, echter stiefmoederlijk behandeld. De behandeling van het ‘Senegalees bunkertje’ spreekt boekdelen. Dit symbool van Afrikaanse soldaten die hun leven gaven voor de vrijheid en de democratie is al twee jaar beklad met een hakenkruis. En zo wordt een waardevol ‘wereld’-erfgoed een ongedeeld erfgoed.
Vlaanderen is nu al meer dan 5 maanden bezig met allerlei herdenkingsactiviteiten rond de Grote Oorlog. Er worden expo’s, theaterstukken, musicals en succesvolle series opgezet. Verschillende steden in de Westhoek doen er alles aan om elk spoor van deze gebeurtenissen bekend te maken aan de huidige generaties zodat zij niet vergeten welke prijs betaald werd voor onze huidige vrijheid en ons politieke stelsel. Een terechte bekommernis.
Alleen wordt niet met al het kostbare erfgoed even zorgvuldig omgesprongen. De stille getuigen van het feit dat de hele wereld - en dus niet enkel het Westen – betrokken was in deze oorlog, blijven onderbelicht. Weinigen weten dat er ook soldaten gerekruteerd werden uit de verschillende koloniën van landen als Frankrijk, Groot Brittannië en zelfs België. Die mensen kwamen uit Algerije, Senegal, India, Marokko, Guinee Conakry, Burkina Faso, Mali, Ivoorkust, Centraal Afrika-Gabon, Congo Brazzaville, Tsjaad, centraal Afrika, Belgisch Congo, Polynesië, Madagaskar, Martinique, Guadeloupe en ga zo maar door. De beschermde Franse Groignebunker (‘het Senegalees bunkertje’ in de volksmond) in Oudekapelle te Diksmuide is een getuige van de inzet van soldaten uit de hele wereld om de vrijheid en de democratie te vrijwaren.
In deze bunker verbleven Senegalese tirailleurs (een generieke benaming voor soldaten uit Frans koloniaal West Afrika). Waarschijnlijk waren het een paar eenheden uit de koloniale troepen samengesteld uit 13 bataljons die in Marokko gestationeerd waren en die werden ingezet in Ieper en Diksmuide. Het is een mooi ogend bouwsel met een Soedanese voordeur in de vorm van een boog. In de boog en op de binnenmuren staan Arabische geschriften gegraveerd, verwijzend naar verzen uit de Koran. Aangezien de meeste West-Afrikanen moslims zijn is dit niet verrassend, hoewel men vaak verkeerdelijk denkt dat ze Arabieren waren.
[© Bart Castelein, vzw De Boot]
In 2012 werd dit gebouw beklad met een hakenkruis en andere ongepaste tekeningen en graffitti’s. Bart Castelein van vzw De Boot (recreatief knooppunt van de Westhoek) en man van schrijfster Kristien Hemmerechts trok onlangs nog aan de alarmbel en stapte naar de regionale TV. In de reportage horen we van de gedeputeerde van Erfgoed dat de verf waarmee de muren werden beklad moeilijk te verwijderen is en dat een complexe techniek toegepast moet worden. Er is ook geen budget meer voor het restaureren van monumenten. Nochtans liet het ‘Agentschap Onroerend Erfgoed’ al weten dat twee gespecialiseerde bedrijven hun diensten aanboden om dit snel en goed te verwijderen zonder de schriften te beschadigen, aangezien de bunker en zijn inhoud beschermd zijn.
In 2014 tijdens de 100jarige herdenking van WO I lijkt men in Diksmuide dit erfgoed uit een gezamenlijk geschiedenis niet als volwaardig te willen behandelen. We leven in een Europa waar extreemrechts gedachtegoed allerminst is ingeslapen, waarin mensen met een andere kleur of geloofsovertuiging nog steeds slachtoffer zijn van discriminaties en aanslagen op hun leven. Een Europa waarin we nog steeds niet wil leren uit de lessen die de geschiedenis ons gegeven heeft. Deze houding staat dwars tegenover de hele geest en bedoeling van een oorlogsherdenking, waarbij we alle mensen die hun leven opgeofferd hebben in hun waardigheid dienen te herstellen.
Meer dan 165 000 duizend ‘tirailleurs Senegalais’ hebben hun bijdrage geleverd aan deze oorlog, net zoals jonge Vlamingen dat deden aan de zijde van Fransen, Britten, Marokkanen, Algerijnen etc.. Ze verdienen allemaal erkenning en respect. Dit kleine gebouw in de Westhoek is niet niks en investeren in het reinigen van deze beledigende tekens is de morele plicht van de Provincie West Vlaanderen. Het zou een krachtig signaal zijn dat deze bunker een prominente plaats krijgt in de 100jarige herdenking van WO I. Deze plek verdient het net zo goed als een Menenpoort om goed verzorgd te worden, zodat Vlaanderen, België en de hele wereld weten en beseffen dat alleen eendracht ons de kracht zal geven om een betere toekomst te bouwen. En dat oorlog, polarisatie, racisme en discriminatie gezamenlijke vijanden zijn die wij samen moeten bestrijden. Verwijder deze ongepaste en oneerbiedige aanval op de helden uit onze gemeenschappelijke geschiedenis en herstel de eer van diegenen die daar ooit zijn verbleven.
Mijn respectvolle groet aan de miljoenen moedige mensen die hun leven hebben gelaten in ’Flanders Fields’.
Onze dank aan de Vlaamse organisatie vzw De Boot die deze schandalig situatie na twee jaar terug onder de aandacht bracht.
>>> Omar Ba is bestuursraadlid van Kif Kif, voorzitter van het Afrikaans Platform en coördinator voor België van ENAR (European Network Against Racism)
>>>> Dit opiniestuk verscheen vandaag (2/6) in De Standaard
[© Bart Castelein, vzw De Boot]
