Geen spectaculaire ontdekkingen, geen mysterie. En toch wordt de film met elk banaal detail nog spannender.
Abbas Fahdel registreerde het dagelijks leven van zijn vrienden en familieleden in Bagdad gedurende anderhalf jaar, net voor de Amerikaanse invasie en tijdens de eerste maanden van de bezetting. Homeland (Iraq Year Zero) is daarom een uniek document. De film is gedeeld in twee grote hoofdstukken, voor en na de val van Saddam Hussein. Het eerste deel duurt 2 uur en 40 minuten. Deel twee is tien minuten langer.
Beide films verzamelen homevideo opnames die thuis, op bezoek bij familieleden, onderweg naar school of naar de winkel werden gemaakt. Geen afgelikte beelden, geen flitsende montage. Geen spectaculaire ontdekkingen, geen mysterie. En toch wordt de film met elk banaal detail nog spannender. Omdat we weten wat komt, omdat we niet kunnen kijken naar deze kinderen en niet denken aan wat met hun leven in kwestie van maanden zal gebeuren.
Het gaat over jongeren die op straat spelen en kinderen die naar TV kijken tijdens de rustige ochtend van Eid. Het gaat over vrouwen die koken en mannen die op zoek gaan naar het respectievelijke rantsoen van de maand. Elk beeld van de skyline of de autostrade vult de kijker spontaan in met ontploffingen. Meer dan anders speelt deze film zich af in ons hoofd.
Het gaat over onschuldige mensen. Mensen die dubbel slachtoffer zijn, want na de opstanden van de jaren tachtig, het embargo van 1991 en Operatie Desert Storm, hebben ze moeten leren leven onder het Saddam-regime, met chaos, armoede en falend beleid.
De beelden van de buitenstedelijke context, de schoonheid van het landschap en de zuiverheid van het water, geeft pijnlijk weer wat de hebzucht zal vernietigen. Kinderen met speelwapens zijn een omen van dood en geweld.
Saddam is alomtegenwoordig in Deel I. Op TV worden liedjes gezongen voor hem, op straat is zijn afbeelding overal. De gelijkenis met andere egocentrische autocraten die vandaag nog op post zijn is zorgwekkend.
Je zou je kunnen afvragen of alle beelden en conversaties in deze film echt nodig zijn. Of de lengte van deze documentaire niet betekent dat de maker het moeilijk had om keuzes te maken. Maar het is precies omwille van de banaliteit van de meeste gesprekken en handelingen dat we hen als mensen zien, dat hun welzijn ons aanbelangt. Homeland staat in dialoog met Germania Anno Zero, de realistische film van Roberto Rossellini over het vernietigde Duitsland na WOII. Maar in plaats van realistische fictie, krijgen we hier realiteit.
Vaak zien we in onze kranten foto’s voor en na een gebeurtenis om een idee te hebben van de schaal van de tragedie. Zo ook werken de twee delen van Homeland. In april 2003, twee weken na de invasie pikken we de draad op in Deel II. Saddam is spoorloos verdwenen en het is precies alsof alles zich in sneltempo afspeelt. Naast gebombardeerde overheidsgebouwen zijn er gewonde kinderen, vernietigde culturele instellingen, eigendommen van burgers, alles wat doodgewone Irakezen met moeite hadden opgebouwd is de hardst denkbare omstandigheden. Geweerschoten en helikopters zijn de norm. Gesloten autostrades en bruggen. Dat is het dagelijks leven geworden. De destijds verboden schotelantennes zijn nu overal geïnstalleerd en iedereen kan zenders ontvangen uit de hele wereld. Voilà, de kleine overwinningen van de vrije wereld.
Deel II verzamelt veelzeggende en profetische getuigenissen. De ramp die Irak nu nog altijd is, IS inbegrepen, het is precies alsof iedereen het wist. Jammer dat ze niet werden gehoord. Maar ja, de olie was belangrijker.
Homeland (Irak Year Zero) maakt deel uit van War is Over/De oorlog is voorbij, een programma samengesteld door Cinema Nova (Brussel), met documentaire films, tentoonstelling en andere. War is Over loopt van 08.09 t/m 02.11.
Beide delen van Homeland (Irak Year Zero) worden geprojecteerd op 10.09, 18.09, 02.10 en 16.10. Meer info: http://www.nova-cinema.org/ prog/2016/156-war-is-over/ edito-expo/
