The solid rock of brotherhood

Vier jaar geleden heb ik het geluk gehad te mogen wandelen langs de oneindigheid van de National Mall in Washington. Ik had toen mijn rugzak bij en vond het vooral een lastige onderneming. Zo groot was dat. Wat ik als een korte wandeling had geschat is een korte trektocht geworden, van de Capitol tot aan de Lincoln Memorial. Zo zwaar was mijn rugzak.

Het was een zonnige dag, maar behalve enkele footballspelers was er niet zo veel volk. Het was vooral rustig, je zou niet denken dat vanuit dat pleintje de wereld bestuurd wordt. Dat het leven van zoveel mensen bepaald wordt vanuit zo ver.

Tegen mijn aankomst bij de imposante Lincoln Memorial, was ik redelijk moe en besliste ik te zitten, aan de schaduw van Lincoln zou je kunnen zeggen, toen een vrouw in uniform vrij dicht bij mij kwam staan. Ze had een bescheiden boombox bij. Ze zette de boombox op de grond, keek naar haar horloge en wachtte.

Dan schoot ze in gang. Ze begon met een ingestudeerde en hoffelijke beschrijving van de plek waar we waren, een opsomming van belangrijke manifestaties die een plaats in de geschiedenis hadden verdiend. En dan sprak ze in het bijzonder over een van de meest bekende momenten in de geschiedenis van de National Mall: de “I have a dream” speech van Dr. Martin Luther King. Een speech die ook “The solid rock of brotherhood” had kunnen heten, maar ik vermoed dat de eerste meer punch had.

Ze was klein en haar huid was bleek en ze beschreef op een zeer correcte en bevatte manier wat de jaren zestig betekenden voor elke afroamerican en ook een groot aantal caucasians: een strijd, een permanente verontwaardiging, in veel gevallen een overgave en jammer genoeg ook af en toe een ontkenning van de schrijnende realiteit.

Dat was de context van The Great March on Washington, The March for Jobs and Freedom die op woensdag 28 augustus, net zoals vandaag, maar 50 jaar geleden, georganiseerd werd.

Ze drukte op PLAY.

Zelfs vanuit een bescheiden boombox klonk het rumoer van de duizenden manifestanten indrukwekkend. Maar de leegte rondom mij en de toevallige passanten en het meisje in uniform die in het niets keek leidden me af en daarom besliste ik mijn ogen te sluiten.

Het was de eerste keer dat ik naar de integrale toespraak van MLK luisterde. En ik was verbaasd door de geldigheid van zijn woorden. MLK spreekt over het gekreupelde leven van wie - hoewel vrij en op papier zelfs gelijk - beperkt wordt door segregatie en discriminatie (zij het een bord dat zegt “for whites only” of een verhuurder die geen antwoord geeft aan iemand met de verkeerde familienaam of iemand die niet mag werken omwille van een hoofddoek: het resultaat is hetzelfde), over eilanden van armoede in een zee van welvaart, over een hele bevolkingsgroep die geduwd werd naar de marge van de samenleving. Over de onmogelijke tevredenheid van een stemrechthebbende die toch op niemand kan stemmen. Schijngelijkheid en schijnvrijheid zijn even schadelijk als slavernij.

Maar MLK spreekt niet vanuit het slachtofferschap. MLK formuleert legitieme eisen die geboren zijn uit trots en zelfrespect. MLK formuleert legitieme eisen met vol vertrouwen in het systeem, in de democratie en in de American Dream. Het is niet revolutionair in de zin dat hij de instellingen niet wil vernietigen: wat MLK eist is dat het systeem op een correcte manier functioneert, dat de gegarandeerde gelijkheid van kansen zich vertaalt in reële verandering. In echte vrijheid en rechtvaardigheid.

MLK merkt ook op hoe dringend die eisen moeten worden beantwoord en legt de nadruk op de gevolgen van de officiële ontkenning en minimalisering van ernstige maatschappelijke problemen die ook vandaag worden ontkend en geminimaliseerd.
Maar vooral nodigt hij de mensen uit om die legitieme eisen niet te vertalen in verzuring en haat. Om het racisme en de veralgemeningen niet te beantwoorden met racisme en veralgemeningen. Repressie en ongelijkheid moeten integendeel worden beantwoord met integriteit en creativiteit.

MLK droomt van een echte brotherhood. Van kinderen die samen kunnen spelen en naar de zelfde scholen mogen gaan. Van vriendenkringen van mensen met alle kleuren en achtergronden. MLK droomt van kinderen die niet beoordeeld zullen worden door hun familienaam of the color of their skin, maar door the content of their character, en het applaus is overdonderend en ik kan bijna zien dat een vrouw hier en een man daar een woord herhalen en “Yeah!” roepen of “Mhuh!” knikken. MLK droomt van een dag waarop we samen zullen vechten en samen zullen boeten en samen zullen bidden en werken met de zekerheid dat die eenheid de enige manier is om een groots land te bouwen.

De opname loopt tot een einde en the National Mall barst in een daverend applaus uit.  Het is zonnig, in technicolor, want het geheugen van het landschap is nooit black and white.

En MLK beseft nog altijd, naast het standbeeld van Lincoln dat we allemaal, black men and white men, Jews and Gentiles, Protestants and Catholics, samen moeten werken om een gemeenschappelijk doel te bereiken.

Amen!