Van afwijzing tot opsluiting: het verhaal van Neamah

De precaire situatie van veel mensen die asiel aanvragen in Europa vraagt om aandacht en empathie. In dit artikel wil ik daarom het verhaal vertellen van Neamah, een Irakese asielzoeker in België, wiens herhaalde asielaanvragen werden afgewezen, waardoor hij zijn toevlucht moest zoeken in Duitsland. Door de controversiële Dublinverordening, die de verantwoordelijkheid voor de behandeling van asielaanvragen bij het eerste EU-land waar iemand aankomt legt, werd Neamah uiteindelijk teruggestuurd naar België. 

Wat volgde was een opsluiting in een gesloten centrum, die hem tot zulke wanhoop dreef dat hij probeerde een eind aan zijn leven te maken. Het verhaal van Neamah toont de fundamentele onrechtvaardigheden van het Europese migratiebeleid en de manier waarop asielzoekers verstrikt kunnen raken in dit complexe web.

Suicidale gedachten? Naar de isoleercel

"Om 22.00 uur stormden zes bewakers van het gesloten centrum mijn kamer binnen en namen me met geweld mee naar een isoleercel, waar ze me voedsel en water ontzegden. Toen ik om uitleg vroeg, zeiden ze simpelweg dat ik niet weg mocht tot de dokter een beslissing had genomen."

Dit vertelde Neamah terwijl hij vastzat in deportatiecentrum Alte Marineküstendienstschule in de buurt van Hamburg, in afwachting van zijn tweede gedwongen uitzetting naar België. Hij had ambtenaren in vertrouwen genomen over zijn voornemen om zijn lijden te beëindigen door zelfdoding.

Neamah ontvluchtte Irak en kwam in 2019 aan in België. Hij vroeg asiel aan nadat hij in Irak geconfronteerd werd met talrijke bedreigingen vanwege het feit dat hij niet meer geloofde in de islam, en zijn uitgesproken kritiek op Iraakse geestelijken op zijn facebookaccount. Helaas werd dit door de Belgische Commissaris-Generaal voor Vluchtelingen en Staatlozenniet voldoende ernstig of bewezen geacht. Zijn asielaanvraag werd afgewezen.

In 2020 probeerde Neamah zichzelf van het leven te beroven en werd hij met spoed naar het ziekenhuis van Charleroi in België gebracht. Vervolgens werd hij in een isoleercel geplaatst in een psychiatrische inrichting

In 2020 probeerde Neamah zichzelf van het leven te beroven en werd hij met spoed naar het ziekenhuis van Charleroi in België gebracht. Vervolgens werd hij in een isoleercel geplaatst in een psychiatrische inrichting. Toen hij weer vrij was, ging Neamah naar Duitsland om ook daar asiel aan te vragen, waar hij een ander tragisch incident meemaakte. Hij werd aangevallen door iemand die te weten was gekomen dat hij de Islam had verlaten, en lucht had gekregen van zijn kritiek op de Irakese geestelijken. Neamah raakte bewusteloos en werd wakker in een Belgisch ziekenhuis, waar de Duitse politie na het incident snel de formaliteiten van zijn terugkeer naar België regelde.

Dublinverordening

De Dublinverordening bepaalt dat de EU-lidstaat waar een asielzoeker voor het eerst de EU binnenkomt, verantwoordelijk is voor de behandeling van zijn asielaanvraag. Dit legt een onevenredige last op sommige Europese landen, wat leidt tot overvolle vluchtelingenkampen en overbelaste middelen. Asielzoekers hebben vaak te maken met lange wachttijden, inadequate leefomstandigheden en beperkte toegang tot essentiële diensten.

In 2023 besluit Neamah, nadat zijn asielaanvraag voor de tweede keer wordt afgewezen door België en uit zijn sociale woning wordt gezet, opnieuw naar Duitsland te reizen om asiel aan te vragen. Tot zijn schrik ontdekt hij dat hij als gevolg van zijn eerdere uitzetting, hij bij elke asielaanvraag in de komende 20 maanden, direct terug naar België zal worden gestuurd. Hij wordt al snel door de Duitse politie in een gesloten centrum geplaatst, als voorbereiding op zijn deportatie naar België.

Het grotere probleem is de fundamentele onrechtvaardigheid van immigratiewetten in Europa. De criteria voor het toekennen van asiel kunnen sterk verschillen van land tot land, wat resulteert in ongelijke toelatingspercentages

Net als veel andere asielzoekers heeft de Irakese vluchteling in deze zaak te maken gehad met meerdere afwijzingen van zijn asielaanvragen. De nadruk die de Dublin-verordening legt op het eerste land van binnenkomst kan vluchtelingen dwingen terug te keren naar de landen waar ze aanvankelijk hun toevlucht zochten, zelfs als die landen niet voldoende steun en mogelijkheden kunnen bieden. Deze cyclus van afwijzingen verergert de gevoelens van hopeloosheid en wanhoop onder asielzoekers die proberen veiligheid te vinden.

Neamah heeft momenteel geen wettelijke vertegenwoordiging en geen recht op beroep meer. Vanuit de Duitse gevangenis vraagt hij me om zijn verlangen naar een genadig einde te op papier te zetten.

Oneerlijke immigratiewetten

Het grotere probleem is de fundamentele onrechtvaardigheid van immigratiewetten in Europa. De criteria voor het toekennen van asiel kunnen sterk verschillen van land tot land, wat resulteert in ongelijke toelatingspercentages. Dit gebrek aan harmonisatie creëert een systeem waarbij het lot van asielzoekers grotendeels afhangt van het land waar ze zich voor het eerst hebben geregistreerd, in plaats van de ernst van hun individuele vluchtverhaal. De ongelijkheid die hieruit voortvloeit bestendigt het lijden van mensen die bescherming zoeken, omdat ze geconfronteerd worden met een inconsistente en discriminerende behandeling.

De Dublinverordening kan mensen op de vlucht dwingen terug te keren naar de landen waar ze aanvankelijk hun toevlucht zochten, zelfs als die landen niet voldoende steun en mogelijkheden kunnen bieden. 

Voor asielzoekers gaat de reis zelf al gepaard met enorme ontberingen. Ze ontvluchten hun thuisland vanwege geweld, vervolging of oorlog en beginnen aan gevaarlijke reizen, waarbij ze vaak afhankelijk zijn van mensensmokkelaars en het risico lopen op uitbuiting en misbruik. Als ze Europa bereiken, krijgen ze te maken met complexe en bureaucratische asielprocedures, taalbarrières en beperkte toegang tot juridische bijstand, waardoor het een uitdaging is om succesvol door het systeem te navigeren.

Dromen aan diggelen

Toen Neamah voor het eerst in Europa aankwam had hij hoop, vitaliteit en een sterk verlangen om een nieuw leven op te bouwen. Zijn ervaringen hebben hem echter verzwakt en angstig en depressief gemaakt. Neamah is het slachtoffer geworden van onrechtvaardige beslissingen, een ongelukkig slachtoffer van het gebrekkige asielsysteem, de controversiële Dublinverordening, racisme en religieus gemotiveerde intolerantie.

De Dublinverordening, herhaalde afwijzingen en oneerlijke immigratiewetten dragen samen bij aan de erbarmelijke situatie van asielzoekers in Europa. Het is noodzakelijk voor beleidsmakers om deze problemen aan te pakken en te werken aan een meer rechtvaardige en barmhartige benadering van asiel. Europese regeringen moeten zich inspannen om verantwoordelijkheden eerlijker te verdelen, consistente criteria op te stellen voor het verlenen van bescherming en ervoor te zorgen dat de rechten en het welzijn van asielzoekers tijdens hun hele reis worden gerespecteerd.

Door een meer inclusief en empathisch asielsysteem op te zetten, kan Europa troost en steun bieden aan mensen in nood, zodat asielzoekers hun leven opnieuw kunnen opbouwen met waardigheid en hoop op een betere toekomst.
 

‘Denk je aan zelfmoord en heb je nood aan een gesprek, dan kan je terecht bij de Zelfmoordlijn op het nummer 1813 of via www.zelfmoord1813.be’