Vriend 4 : Wonder Woman

Toen ik alle boeken had uitgelezen in de kinder- en jeugdbibliotheek mocht ik over naar de grote-mensen-bibliotheek. Gelukkig had je daar ook strips. Die las ik stilletjes in een kussenhoekje in de bib zelf. Mijn ouders wilden namelijk niet dat ik stripboeken las. Nieuwsgierig wierpen ze een blik naar mijn uitgeleende boeken. In één oogopslag konden ze het goede van het kwade onderscheiden.
Strips waren slecht. Inhoudsloze verhaaltjes. Veel prentjes
- Ja wat wil je, daarom zijn het toch strips.
Dan gaat je Nederlands er op achteruit. Je hield er de verkeerde vrienden aan over.
- Verkeerde vrienden?
Welopgevoede meisjes lazen geen strips. Neen, strips waren nergens goed voor.
- En wat als strips over anti-nazisme gingen?
Daar wisten ze niets meer op te zeggen dan een opgetrokken schouder.

Op een regenachtige dag, het had ook een zonnige dag kunnen zijn maar het was een regenachtige dag. Ik weet het nog goed. Ik zat met een paar boeken en strips op de grond, leunend tegen een van de grote ramen van de bib. Op zich maakt die regen niet uit. Het kan onweren, stormen en vriezen maar als het verhaal dat je leest zich afspeelt in een 40° bloedheet Costa Rica, dan veeg je om de 5 minuten met een zakdoek het zweet van je voorhoofd. Wel, op die regenachtige dag kwam ik Wonder Woman tegen. Ik wist dat toen nog niet. De bibliothecaresse tikte op mijn schouders omdat het sluitingsuur was. In mijn haast ontleende ik al mijn boeken aan de balie, ook de strips. Thuisgekomen verstopte ik nog snel de stripboeken in mijn ouders auto die voor ons huis stond. Een uurtje later gooide mijn moeder twee natte strips mijn kamer binnen. Het autoraam stond open en dat had ze dicht gedaan. Zorgvuldig droogde ik de twee strips. Ik blies liefdevol de regendruppeltjes weg en met nauwkeurigheid controleerde ik blad na blad op mogelijke schade. De bibliothecaresse had vertrouwen in mij en dat wou ik niet schenden. En zo werden wij vriendinnen, Wonder Woman en ik. Zij was namelijk het hoofdpersonage van een van de strips die slachtoffer werden van mijn nonchalant gedrag.

Wonder Womans echte naam is Diana. Ze is prinses van de Amazonen, een mythisch volk van vrouwelijke strijders ergens op een Grieks eiland. Haar moeder boetseerde haar uit klei en de goden brachten haar tot leven. Sommigen beweren dat het woord Amazonen is afgeleid van Amazigh, Berbers uit Noord-Afrika. Dit geheel terzijde. Alhoewel. Er wordt namelijk ook beweerd dat vrouwen een belangrijke rol hebben gespeeld in de Amazigh-geschiedenis. Vrouwen hebben meegestreden tegen de Arabische, Spaanse en Franse veroveraars. Eén van de bekendste krijgers is de Libische Imazighen-koningin Dihya, ook gekend als Kahina. Er wordt verteld dat zij bevelhebber was van een verzetsleger van vrouwen. Ze gaf liever haar leven dan in onderdrukking te moeten verder bestaan. Daarnaast heb je de Riffijnse Ralla Buya. Of is ze dezelfde persoon als Dihya? Talrijke Izran bezingen haar en vele andere Amazigh-heldinnen. Izran is de poëzie van de Imazighen, poëzie van de vrijheid, veelal gevoelig, politiek getint én geeft vrouwen de eer die ze verdienen, ook wanneer ze niet op de voorgrond traden maar stilletjes en volhardend het land bewerkten als wapen tegen hongersnood bijvoorbeeld. Doch, dit geheel terzijde.

Prinses Diana had verschillende bovenmenselijke gaven en bovendien was ze mooi als Aphrodite, slim als Athena, sneller dan Mercurius en sterker dan Hercules. Ze had een enorme solidariteit voor haar zussen en ze hield van de natuur.
In de eerste helft van de 20ste eeuw bestonden er in de Verenigde Staten enkel mannelijke striphelden. Het waren ideale rolmodellen zoals Superman en ze waren een weerspiegeling van het beeld dat de VS van zichzelf had: de meer dan perfecte ordehandhavers die de wereld beschermden tegen alle kwaad, onoverwinnelijk, eeuwig jong en knap.
Toen aan schrijver William Moulton Marston werd gevraagd een nieuwe held te maken, kwam zijn vrouw met het idee van een vrouwelijke stripheld.

"Amidst this comics mania, William Moulton Marston, a psychologist already famous for inventing the polygraph (forerunner to magic lasso), struck upon an idea for a new kind of superhero, one who would triumph not with fists or firepower, but with love. "Fine," said Elizabeth. "But make her a woman."

Hij creëerde het personage Wonder Woman en baseerde zich op de mythische prinses van de Amazonen. Prinses Diana werd uitgekozen om mee te gaan vechten tegen de nazi's. Met haar superkrachten was ze dé Wonder Woman om samen met de geallieerden de vijand te verdrijven. Enorm gevoelig voor onrecht, sprak dit me onmiddellijk aan. Wonder Woman was een vriendin om trots op te zijn, een vrouw om naar op te kijken, de vrouw die je later wilde zijn. Dat ze er wat onnozel uitzag in dat pakje, nam je er bij, uiteindelijk stond het toch nog mijlenver van Smurfin, die blonde op hoge hakken, als enige vrouw onder Grote Smurf en een honderdtal andere Smurfen, het ideaal van de man in de Smurfenwereld. Wonder Woman was beter. Dat dacht je toen.

Helaas was Wonder Woman al te vaak wat mannen denken dat een vrouw moet zijn, net zoals Superman vaak het beeld was wat ze van zichzelf hadden. Maar belangrijker, de schijnbaar onschuldige verhalen van de superhelden krijgen een andere betekenis wanneer ze geplaatst worden in een breder maatschappelijk en politiek kader, dat van de VS als supermacht. Een hedendaagse Wonder Woman zou misschien wel mee zijn gaan vechten in Irak of recenter nog in Libië. Of wat denk je van een Wonder Woman die Syrië op het matje roept? Hoe dan ook, genoeg stof tot nadenken.

Dat gebeurde ook in de VS zelf. Als tegenreactie kwamen er nieuwe striphelden en antihelden, helden in de vorm van dieren… Er wordt licht geworpen op de schaduwzijde van de VS die meer en meer geconfronteerd worden met politieke schandalen, een Vietnamtrauma, een koude oorlog, angst voor een invasie van buitenaardse wezens en vele andere malaises. Net als de grootmacht komen de Superhelden in een identiteitscrisis terecht en het hele concept van de superheld wordt in vraag gesteld. De strip The Watchmen begint zelfs met een gebeurtenis, ondenkbaar in de traditionele comic: een superheld wordt vermoord. Het masker wordt afgetrokken en je voelt bijna hoe het plastiek van zijn hoofd komt. Superhelden worden op pensioen gestuurd en de striphelden van nu zijn vaak underdogs en twijfelen constant. Op die manier staan ze dichter bij de mensen.

Toch hou ik van de magie die wordt opgebouwd rond strippersonages als Wonder Woman. Bovendien leert het je nadenken over positie innemen in de maatschappij en omgaan met elkaar. Dat omgaan met elkaar komt terug in latere strips en tal van Amerikaanse films, meer bepaald in science fiction waar onder de vorm van bijvoorbeeld mutanten de 'ander' een rol krijgt toebedeeld.

Ook helden en heldinnen met negatieve kanten kunnen een inspiratiebron zijn, kunnen je helpen je weg te zoeken.
Zo vind ik de lasso van de waarheid van Wonder Woman nog steeds fantastisch. Misschien moet ze die hier maar eens komen uitgooien zodat er wat meer waarheid naar boven komt.

(voor mijn goede vriendin-stripaholic Jocelyn Gautama)