Politieke correctheid wordt dan afwisselend gezien als ‘zwijgen’, ‘dingen bij naam niet durven noemen’, ‘zelf de schuld opnemen voor de daden van anderen’, ‘pamperen’ of ‘knuffelen’ van anderen of ‘hen’ tout court als slachtoffers zien. ‘De andere’ staat telkens voor iets negatiefs, zij het machogedrag, luiheid, criminaliteit of zelfmoordterrorisme.
We zitten middenin een strijd om betekenis. Alle politieke spelers willen vandaag begrippen introduceren en bepalen wat woorden betekenen. In zulke omstandigheden is het essentieel om er even bij stil te staan en in te zoomen.
Men heeft tegenwoordig een hekel aan politieke correctheid. Meer bepaald, aan de politieke correctheid van links. Van Luckas Vandertaelen en Herman Brusselmans (mensen die zichzelf als kritisch links beschouwen) tot Tom Van Grieken, iedereen is de politieke correctheid van links beu.
Politieke correctheid wordt dan afwisselend gezien als ‘zwijgen’, ‘dingen bij naam niet durven noemen’, ‘zelf de schuld opnemen voor de daden van anderen’, ‘pamperen’ of ‘knuffelen’ van anderen of ‘hen’ tout court als slachtoffers zien. ‘De andere’ staat telkens voor iets negatiefs, zij het machogedrag, luiheid, criminaliteit of zelfmoordterrorisme. Men zou vooral niet durven zeggen dat de islam, de Koran en de islamitische cultuur aan de basis liggen van de huidige maatschappelijke spanningen en internationale conflicten, van de bomaanslagen in Brussel tot de ‘massa-aanrandingen’ in Keulen. Sommige mensen ‘durven’ anderzijds wél zeggen wat anders niet gezegd wordt. Dat die ‘onuitgesproken waarheid’ elke dag herhaald wordt, wordt even genegeerd of wordt als voorbeeld aangehaald om te illustreren wat gebeurt als iemand die vicieuze cirkel van politieke correctheid durft te doorbreken: die wordt bestempeld als racist of extreem-rechtse domoor.
Krijgen we dan geen politiek incorrecte stellingen te horen? Rutger Bregman, van De Correspondent, nam onlangs de tijd om op te sommen hoeveel politiek incorrecte beweringen deel uitmaken van ons dagelijkse opinielandschap. Zijn conclusie: “Politiek incorrect is nogal gewoontjes geworden”. De meeste stellingen waarvan men betreurt dat ze niet gezegd mogen worden, horen we dagelijks en probleemloos in onze media. Dat andere culturen inferieur zijn? Check! Dat culturele achtergrond leidt tot specifieke vormen van misdaad? Check! Dat racisme relatief is en bevolkingsgroepen een probleem hebben met gezag of niks bijdragen tot onze samenleving? Triple check.
Erger nog, het zijn volgens Bregman de zogenaamde “politiek correcte stellingen” die vandaag voor ophef zorgen. Zeggen dat etniciteit geen rol speelt bij criminaliteit, dat Zwarte Piet symbool staat voor wijdverbreid racisme, dat het rijke Europa nog tienduizenden vluchtelingen onderdak kan bieden of dat de multiculturele samenleving een succes is, en andere wetenschappelijk bewezen resultaten worden volgens hem ofwel verzwegen ofwel weggelachen.
Erger nog: de media zijn bang van beschuldigingen van politieke correctheid. Dat kon Bart Eeckhout heel mooi verwoorden in DM: “Toch hebben we ons met zijn allen laten overweldigen door die met drumgeroffel ondersteunde roep om te Benoemen; om alvast te schrijven wat we nog niet konden weten; om te beschuldigen voor we de feiten konden kenden. Omdat terughoudendheid en feitelijkheid synoniem werden voor doofpotoperaties.” (http://www.demorgen.be/opinie/het-massageweld-van-keulen-is-de-brandsti…) En met de media, vrees ik, hebben nog veel meer actoren schrik van die politiek incorrecte inquisitie. En daarom worden er nog altijd meer en ergere fouten gemaakt.
De prijs voor de meest opmerkelijke klacht over politieke correctheid wordt zonder twijfel gewonnen door Peter Decuypere, zelfbeschreven als "Auteur van het boek 'We love Events'. Keynotespeaker. Founding father, Fuse, I love Techno, Fill Collins Club (Replay), docent KdG Antwerp and PXL Hasselt", die beweert dat controle op niet-moslims tijdverlies is en politiek correcte nonsens. “Misschien moeten we ons wel wat meer politiek incorrect durven gedragen en enkel mensen controleren die statistisch gezien een kans(je) maken op gevaar”, schreef hij ongegeneerd in zijn post, zeer waarschijnlijk om reclame te maken voor zijn boek. Zonder de politiek correcte formulering zou dat ongeveer zo klinken: “Controleer maar enkel die makakken, gvd, ze zijn toch criminelen. En dan kan ik een paar extra pintjes opdoen.” Hoe Decuypere het in de praktijk ziet gebeuren is natuurlijk een mooie oefening voor onze verbeelding. Een rij voor Arabieren? Een politieagent die roept: “Maghrebijnen, langs deze kant aub, laat de blanke mensen passeren, dankjewel”. Voor gevolgen moet hij alleszins niet vrezen. Geen boycot komt op hem af, geen straf, geen publieke terechtwijzing, niks. Wat hij zegt is namelijk niks nieuws. Hij zou even goed een verbod van ‘allochtonen’ op concerten kunnen voorstellen, om het zekere voor het onzekere te nemen, en hij zou niet eens de eerste zijn die zoiets voorstelt.
We hebben voorstellen gehad voor zwemverbod voor vluchtelingen, we hebben een minister die zegt dat controles op kleurlingen de normaalste zaak van de wereld zijn, we hebben filosofen die beweren dat het geen probleem is om te veronderstellen dat men instemt met misdadige praktijken omwille van hun niet-Europese afkomst, want “ze weten gewoon niet beter”. Niemand moet aftreden, ontslag indienen, zich verontschuldigen. Eigenlijk is de kans groter dat dergelijke uitspraken met applaus worden onthaald.
Politieke incorrectheid is dus geen onpopulaire manier van werken. Worden ze dan uitgemaakt voor racisten? De meest racistische uitspraken worden onbestraft gepost in publieke fora. Gewelddadige en maagomkerende uitspraken. Politici doen ook mee en journalisten bevragen zulke stellingen niet eens. Het taalgebruik van onze politici is beschamend en er is amper besef van hoe beledigend iets kan zijn. Mensen zoals Luckas Vandertaelen krijgen een open forum in mainstream media en verspreiden de meest grove en kinderachtige veralgemeningen denkbaar over bevolkingsgroepen. Beledigingen behoren tegenwoordig ook tot het basis taalgebruik. Iemand voor dom uitschelden is niet ongewoon en wordt zelfs gezien als een volwaardig antwoord. Een uiteenzetting van de oppositie wordt probleemloos met een ‘nonsens’ weggelachen en genegeerd. Het niveau van het discours blijft alleen maar zakken.
Wat we elke dag horen is dus al politiek incorrect genoeg. Waarom klagen ze dan? Wat willen ze nog zeggen? Strafbare dingen? Is “politieke incorrectheid” dan een andere naam voor "racistische toogpraat"?
Politieke correctheid heeft een nut. Politieke correctheid is een poging om conflicten te vermijden met gepaste bewoordingen van problemen. Politieke correctheid is op zoek gaan naar onnodige beledigingen als een kans om ze beter te formuleren. Correcter is niet toevallig synoniem van juister.
Maar door ons te focussen op de reeds opgesomde vormen van politieke correctheid gaan we ook voorbij aan een cruciale vraag: valt er enkel aan de linkse kant van het politieke spectrum politieke correctheid te bespeuren? Uiteraard niet. Politieke correctheid is overal aanwezig.
Is culturele angst niet gewoon een politiek correcte naam voor islamofobie? Wordt islamhaat tegenwoordig niet vermomd als islamkritiek? Is veiligheidscultuur geen poging om een combinatie van militarisering en Big Brother-cultuur minder angstaanjagend te presenteren? De politie moet je ‘uitzuiveren’ als een afpersingschandaal wordt bewezen, maar een hele buurt, waar duizenden onschuldige mensen wonen moet je ‘opkuisen’?
Willen we politieke correctheid afschaffen? Doe maar. Ik vind dat geen goed idee, politieke correctheid dient om op zoek te gaan naar adequate woorden, en adequate woorden zijn niet alleen de woorden die iets correct beschrijven, maar ook de woorden die ons gratuite conflicten helpen vermijden. Maar als we er toch voor kiezen om het einde van politieke correctheid te verklaren, dan graag de politieke correctheid aan alle kanten afschaffen. Maar ja, we leven nu in een wereld waar iedereen zichzelf kritisch wil noemen, maar geen verantwoordelijkheid voor eigen uitspraken wil nemen en liefst eenzijdig kritisch wil blijven.
En zoiets ontploft, vroeg of laat.
