Beste Orlando Verde,
Ik wil je eerst bedanken voor je beargumenteerde kritiek. Je speelt niet op de man wat ik erg apprecieer. Ik heb aandachtig je tekst gelezen; je was blijkbaar bezorgd dat er twee stellingen op een gevaarlijke manier door elkaar werden geschud . Wel ... laat me je geruststellen.
Zoals je waarschijnlijk al weet heb ik me bij verschillende gelegenheden uitgesproken tegen het groepsdenken. Ook in mijn laatste opiniestuk. Alleen jammer dat je die bewuste paragraaf niet citeerde in je kritiek. Ik citeer mezelf : "Van zodra we mensen zien als leden van een ‘etnische gemeenschap’ waaraan we dan bepaalde kenmerken toedichten, herleiden we de mensen tot cijfers en leden van een ‘te integreren’ ras. En dit vormt de voedingsbodem voor discriminatie, afgunst en racisme; het smoort ook onze vrijheden omdat het iedereen herleidt tot zijn of haar identiteit, afkomst of gemeenschap.
Als je op de eerste plaats bekeken wordt als vertegenwoordiger van een ‘allochtone’ gemeenschap, kies je zelf niet meer wie of hoe je bent. De groepskenmerken en de vooroordelen bepalen je identiteit. Het groepsdenken doodt bovendien de individuele verantwoordelijkheid, het trekt een muur op waarachter men zijn of haar verantwoordelijkheid kan wegsteken"
Dus over dit punt zijn we het eens.
Dat er een verband is tussen allochtonen en criminaliteit, zuig ik niet uit mijn duim. Het is een stelling waar verschillende sociologen van mening verschillen. Zo stelde professor Marion Van San in 2000 vast dat Marokkaanse jongens tot 2,5 keer vaker op het slechte pad komen dan autochtone jongeren, en dat één op vier Oost Europese jongeren in België betrokken zijn bij een misdrijf. Professor Marc Hooghe legt in zijn studie het verband tussen criminaliteit bij allochtonen en hun sociaal-economische achterstelling, en terecht. Ook hier citeer ik mezelf: " Dat de oorzaak van veel wantoestanden binnen bepaalde groepen in onze samenleving te wijten is aan armoede, discriminatie en uitsluiting weten we. Ik onderschrijf dat ook helemaal. Maar het ontbreken van emancipatorische krachten en zelfkritiek maakt dat men nooit uit de cocon van‘allochtone gemeenschap’ geraakt. En of we nu die benaming schrappen of wijzigen, de kenmerken en de problemen die sommigen dragen en veroorzaken, blijven die benaming vervuilen". Maar los van al die studies, blijft een harde realiteit nog over beste Orlando: allochtonen zijn oververtegenwoordigd in de gevangenis.
Nu, wil dit zeggen dat alle allochtonen criminelen zijn. Neen, dat zou pas een domme uitspraak zijn. Moeten we dan elke allochtoon opzadelen met een verantwoordelijkheidsgevoel na een misdaad van een andere allochtoon? Ook niet. de "mp3 moord" op Joe Van Holsbeeck heeft ons getoond dat deze manier van groepsdenken een bodem vormt voor vooroordelen, racisme en afgunst. Toen immers moest de "Marokkaanse gemeenschap" zich verontschuldigen en de daders leveren onder druk van een massa verontwaardigde reacties van politici en media. Achteraf bleken de daders geen Marokkanen te zijn. Ook hier, beste Orlando, ben ik het helemaal met je eens dat groepsdenken een grond vormt voor racisme en discriminatie. Op straat zie je mensen, wandel je tussen mensen; geen gemeenschappen.
Verder vind je dat ik geen vragen moet stellen over het feit dat mensen angstiger en onverdraagzamer worden: "Het stellen van zo'n vragen legitimeert een racistische houding. Het stellen van zo'n vragen staat gelijk aan zeggen "ja, maar er is toch een kern van waarheid in de angst van de bange racist". En hier verschillen we duidelijk van mening. Uiteraard heeft "de ander" geen reden om bang te zijn, daar zijn we beiden van overtuigd. Maar hun angst ontkennen werkt nefast. Natuurlijk vormt hun angst een bodem voor racisme. In mijn mening en uit mijn persoonlijke ervaring kan ik hun angst begrijpen maar deze angst is niet gerechtvaardigd. Door de aanwezigheid van die angst te erkennen, heb je het racisme van sommigen niet gelegitimeerd. Integendeel, want de erkenning van de aanwezigheid van een probleem kan het begin van een oplossing zijn.
Met het stilzwijgen of veronachtzamen van de oorzaken van angst bij de mensen doet men aan mentaal bedrog, en help je de achtergestelde groepen niet in hun zoektocht naar emancipatie. Je wijst voortdurend op hun rechten en niet op hun plichten in een interculturele samenleving die zij moeten delen met andere leden van andere groepen. Zo ontstaat binnen de groep een onvoorwaardelijke geloof in eigen gelijk en onaantastbaarheid. De leden leveren geen kritiek op wat er binnen hun gemeenschap gebeurt, ook is er geen tolerantie tegenover kritiek van buitenaf. Met andere woorden, je krijgt al te snel een etiket van verrader of racist als je kritiek durft te uiten. Dit tribaal denken is trouwens ook kenmerkend voor nationalisten en sommige extreme partijen die mensen maar al te graag in hun normen- en waardencocon willen binnenhouden.
Zo ontstaat ook binnen de groep een soort stereotypering en kortzichtigheid. Wie aan zelfkritiek doet solliciteert bij de oppositie en dreigt uit de cirkel van loyaliteit te worden gezet. Logischerwijs zullen de groepsleden zichzelf dan ook censureren en strijdige gedachten voor zich houden. De cirkel is rond als deze censuur vervolgens als een teken wordt gezien door de 'anderen' dat de groep eensgezind en onverbrekelijk is. Zo zie je allochtonen maar ook autochtonen die veel belang hechten aan hun status binnen de groep. Meer dan dat ze zich afvragen of hun handelen of gedrag "juist" of "onjuist" is. De gewetensvragen hoeven ook niet door hun zelf beantwoord te worden; dat laten zij over aan de groep of de gemeenschap. De media en extreem rechts doet de rest.
Ik ben ervan overtuigd dat we iets moeten doen aan de sociaal-economische achterstelling van sommige bevolkingsgroepen. Niet alleen om de hardnekkige vooroordelen rond hun benaming weg te werken maar ook uit overtuiging dat we als samenleving vroeg of laat het roer moeten omgooien om diegenen die uit de boot vallen terug aan boord te krijgen. In mijn analyse heb ik geprobeerd om de "allochtoon" aan te spreken over zijn verantwoordelijkheid in zijn eigen emancipatietraject. Een proces dat schreeuwt om een soort Tahrir Plein in onze hoofden waar we in alle vrijheid en zonder taboes alles in vraag durven stellen. Ik ben blij dat mijn opinie een debat heeft aangewakkerd, want zo ontkrachten we de hardnekkige gedachte bij sommige bange burgers dat we één gemeenschap vormen met één mening en één doel. Een samenleving in diversiteit is nooit voltooid, een samenleving in diversiteit vraagt ook vrijheid en ruimte voor kritiek en zelfkritiek, het is juist door die wrijving dat de samenleving in diversiteit tot een aangename glans bekomt.
Hicham El Mzairh
>>> De brief van Orlando Verde vindt u hier
