[Dossier Religie en Beeldvorming] Interview met Line Neuman

Diversiteit is een realiteit. Een realiteit die vaak ongenuanceerd aan ons voorbijgaat. Al te snel vervallen we in vooroordelen wanneer we het over ‘dé ander hebben’. Waarom niet eens die nuance benadrukken en ons de vraag stellen of er wel zoiets bestaat als ‘dé moslim’, ‘dé christen’ en ‘dé jood’. Wij laten in deze reeks verschillende gelovigen aan het woord. Zij hebben het over de verhouding tussen religie en wetenschap, religie en seksualiteit en de man-vrouw verhoudingen. Maar eveneens komt de visie over mensenrechten en de sociale functie van de levensbeschouwingen aan bod. Geen onderwerp wordt uit de weg gegaan. Deze week: LINE NEUMAN.    [De interviews uit deze reeks werden afgenomen tussen 2009 en 2012]

--

Kun je jezelf even kort voorstellen?
Mijn naam is Line Neuman. Ik ben 64 en geboren in Frankrijk, maar mijn ouders verhuisden naar België toen ik een jaar was, dus ben ik officieel Belg. Ik heb tot mijn twintigste gestudeerd en heb mijn diploma van hoofdsecretaresse. Vandaag werk ik halftijds bij een internationale organisatie als aankoopster van grondstoffen, verpakkingen enz.

Wat betekent het jodendom voor jou?
Dat is een moeilijke vraag. Mocht de Shoa niet hebben plaatsgevonden en er geen antisemitisme bestaan zou ik zeggen dat jood-zijn slechts om persoonlijk geloof draait. Maar die jammerlijke feiten en fenomenen maken dat onze gemeenschappelijke geschiedenis een rol speelt in mijn geloofsbelijdenis. Tussen de Inquisitie en de Tweede Wereldoorlog waren joden constant op de vlucht. De joodse traditie ging toen deel uitmaken van ons leven; het was datgene wat ons samenhield. De stichting van Israël na de oorlog was een heel belangrijke stap; het gaf joden het gevoel dat ze eindelijk een eigen staat hebben waar ze terechtkunnen. Geloven in gemeenschap is voor ons belangrijk.
Ik ben een jood; ik ben wat ik ben, maar het jodendom is niet mijn belangrijkste identiteit. Ik ben in de eerste plaats een Belg, omdat ik in België opgegroeid ben en me via verschillende bestuursraden ook heb ingezet voor de Belgische samenleving. In mijn leven krijgt het jodendom een traditionele plaats; ik volg enkel de belangrijkste tradities en feesten.

Kun je iets meer vertellen over de verschillende joodse strekkingen?
Bij ultraorthodoxe joden is het hele jaar gepland volgens de religie, terwijl gematigde joden zoals ik alleen de grote joodse feesten vieren, zoals Rosj Hasjana, Jom Kippoer en Pesach. Gematigde joden leggen de nadruk op de gemeenschap; zij houden de joodse religieuze traditie maar voor een deel in ere en zijn vrijer in hun opvattingen: iedereen doet wat hij of zij wil. De gematigde strekking vormt eigenlijk de overgrote meerderheid van de joodse gemeenschap, maar ze vallen minder op omdat ze geen traditionele kleding dragen. Ze hebben weinig contact met de ultraorthodoxen omdat die een heel andere levensstijl hebben. Onderlinge wrijvingen of conflicten op religieus vlak zijn er niet.

Steeds meer westerlingen bekeren zich tot Islam. In het één-programma ‘In Godsnaam’ was er sprake van drie bekeringen per dag ...
Je tot moslim laten bekeren is vrij makkelijk; je dient enkel de sjahadah uit te spreken in het Arabisch en een douche of bad te nemen. Jood worden daarentegen vraagt jaren van studie, gevolgd door een eindexamen, waardoor een keuze voor het joodse geloof niets anders dan een weloverwogen keuze kan zijn. Wat die drie bekeringen per dag betreft, denk ik dat het voornamelijk om vrouwen gaat die een religieuze verbintenis aangaan uit liefde voor hun islamitische echtgenoot.
Als jood meen ik trouwens dat je je eigen religie niet mag opleggen aan anderen. Integratie moet, assimilatie mag niet. Je moet de andere levensbeschouwingen respecteren. Een geloofsgroep moet zich kunnen integreren zonder daarbij de eigen traditie te hoeven verloochenen; gewoon de wetten van het land respecteren en de taal spreken. De ultraorthodoxen willen bijvoorbeeld geen andere taal leren en in Israël onderwijzen zij zelfs enkel Jiddisch en geen Hebreeuws, omdat Israël volgens hen niet legitiem is zolang de Messias niet is gekomen. Zij vormen een kleine, gesloten minderheid die niks wil weten van de hen omringende samenleving. Als zij niet mee willen met de maatschappij, dan is dat hun probleem.

Hoe sta je tegenover de evolutietheorie van Darwin?
Ik denk dat elke godsdienst het daar moeilijk mee heeft; er gaapt dan ook een brede kloof tussen wetenschappen en religie.

Hoe gaan jullie meer algemeen om met de maatschappelijke ontwikkelingen?
De meeste joden staan open voor elke evolutie, we proberen op de hoogte te zijn van wat er in de wereld gebeurt. In de ultraorthodoxe gemeenschap heb je wel gelovigen die zich totaal afzonderen van de wereld en zich bezighouden met bidden en zich verdiepen in religieuze boeken. Wij proberen alle positieve evoluties van het land waarin we leven te integreren in onze geloofscultuur.

Welke positie bekleedt de vrouw in het jodendom?
De vrouw moet niet bidden omdat zij de opvoeding van de kinderen en het huishouden op zich neemt. Wel moet ze zich houden aan joodse regels rond bijvoorbeeld de klederdracht – hoofdbedekking, benen en armen niet laten zien – en ze mag geen contact hebben met andere mannen. Bij de ultraorthodoxen zijn man en vrouw nooit naakt in elkaars bijzijn, terwijl de gematigde joden een normale seksualiteit hebben. Een leuk weetje voor niet-joden: in de Thora staat dat de man de vrouw plezier moet geven, anders kan ze de scheiding aanvragen.

Hoe gaan ultraorthodoxe joodse ouders om met hun homoseksuele kinderen?
Ouders hebben het daar moeilijk mee, maar dat geldt evengoed voor christenen, moslims en atheïsten. Gematigde joden verstoten geen homoseksuelen. In Israël bestaan er speciale ultraorthodoxe scholen die homoseksuelen proberen omvormen tot een heteroseksueel. Meer weten we daarover niet; zij vormen een heel gesloten gemeenschap.

Is er een verschil tussen joods en Belgisch onderwijs?
Joodse scholen onderwijzen Hebreeuws en joodse geschiedenis. Het niveau van de joodse scholen is heel hoog en ze behalen ook goede resultaten aan de hogeschool of universiteit. Er stromen heel veel joden door naar hogere studies, maar omdat het geen ultraorthodoxe joden zijn, vallen ze minder op.

Hoe denk je over de beeldvorming rond joden in de media?
Media focussen op de ultraorthodoxen en zo menen de kijkers 'de jood' dan ook te kennen. Laat die groep nu net diegene zijn die snel kritiek uit op organisaties of de overheid, omdat ze zich makkelijk beledigd voelen. Binnen Islam bestaat hetzelfde probleem; ook daar heb je naast een meerderheid van gematigde mensen ook een kleine groep oproerkraaiers die ervoor zorgen dat mensen de leden van geloofsgroepen allemaal over eenzelfde kam scheren. Er zijn zoveel persoonlijkheden als er joden zijn. Een joodse mop luidt: 'Als je twee joden hebt, heb je drie meningen'. Er zijn mensen die vanuit hun organisatie in de media komen maar ze spreken in naam van hun organisatie. De gemeenschap van Antwerpen is bijvoorbeeld ook heel anders dan die van Brussel of Luik.

Hoe verklaar je de impact van de joodse gemeenschap op de politiek?
Hier heb je maar invloed als individu. Als ik mij kandidaat stel en ik word verkozen, dan kan ik mee beslissen en zo misschien een minieme impact uitoefenen. Wij zetten ons net zoals iedereen hier in voor de groepen die we belangrijk vinden en velen doen hier iets voor de minderbedeelden. We hebben echter geen invloed op de politiek van Israël, jammer genoeg.

Hoe zou je het toegenomen antisemitisme verklaren?
Na de Tweede Wereldoorlog volgde voor de joodse gemeenschap een vrij rustige tijd. De laatste jaren is het opnieuw moeilijker geworden om jood te zijn, ook in België. Dat heeft volgens mij te maken met de aandacht voor het conflict in het Midden-Oosten. De Arabische landen werken veel beter op vlak van informatie en communicatie dan Israël en ook de allochtone populatie in België speelt daarin een rol, maar zij zijn zeker niet de belangrijkste oorzaak van het probleem. Maar van hieruit kunnen wij daar weinig aan doen. Wij beslissen niet over de politiek van de Israëlische overheid en hebben daarop ook geen invloed.

Hoe reageerde je toen Israël de vredesmissie aanviel?
Dat er doden en gewonden zijn gevallen bij de raid is te betreuren, maar de Israëlitische overheid heeft het recht om via barricades en controles de veiligheid van haar burgers te garanderen, en uit de tientallen foto’s en video’s van de inhoud van het schip blijkt dat de raid wettig was.

Is de bezetting van de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever rechtvaardig?
Ik ben geen Israëliet en geef geen raad aan de Israëlische overheid hoe ze hun werk moeten doen. Israël is het enige democratische land in het Midden-Oosten en de regering is democratisch verkozen. Israël zegt niet aan de Belgen hoe ze moeten stemmen en hoe de overheid het land moet regeren. Ik heb er wel mijn eigen mening over, maar houdt die voor mij, omdat ik hier woon en niet daar. Ik betaal en woon niet in Israël, dus als daar een oorlog is ga ik niet vechten in Israël.

Staat er in de Thora iets geschreven over Israël?
Er staat geschreven dat de joden zullen terugkeren naar het land van hun oorsprong, het Beloofde Land. Dat land is Palestina en er bestaat nog altijd een hele discussie rond wie er eerst was. Wie heeft recht dat stuk land? Mijn mening is dat we kunnen samenleven of toch zeker naast elkaar, maar dat vraagt om goede wil van beide kanten.
Ik heb het gevoel dat de zichtbare minderheden proberen samen te leven. Ze gaan allen de mensen opzoeken met wie ze de meeste overeenkomsten hebben; zo heb je in Brussel Spaanse, Italiaanse, Turkse en Marokkaanse wijken. Dat is een normaal fenomeen; mensen voelen zich beter onder bekenden. De joden zijn over het algemeen goed geïntegreerd, slechts een kleine minderheid leeft geïsoleerd.

Kan het conflict ooit ophouden te bestaan?
Hopelijk komt het ervan, met de goede wil en toegevingen van beide kanten. Geen enkele moeder wil een dode zoon of dochter.

Hoe ziet de toekomst van de joden in België er volgens jou uit?
Ik weet niet wat de toekomst zal brengen, het hangt ervan af hoe de situatie evolueert. Voor mezelf maak ik me geen zorgen, gezien mijn leeftijd, maar voor mijn kinderen en kleinkinderen weet ik niet of er nog toekomst is in België. De evolutie in België lijkt mij onzekerder voor niet-joodse Belgen dan voor de joodse, omdat wij een land hebben om naartoe te vluchten. Ik vind het trouwens schandalig dat België na zoveel tijd nog altijd geen regering heeft. Ik heb het recht om dat te zeggen omdat ik hier belastingen betaal en ga stemmen.