We zullen nooit het karakter van iemand kunnen veranderen, maar we kunnen als LPA wel verwachten en opleggen aan onze mensen dat ze handelen binnen het LPA kader.
Kristof De Busser is hoofdinspecteur en werkt al dertien jaar bij Lokale Politie Antwerpen (LPA). Naast hoofdinspecteur is hij medewerker van het Netwerk Diversiteit binnen het korps, de geschikte persoon om te praten over de opleiding ‘Omgaan met diversiteit’ die LPA aanbiedt aan zijn werknemers.
Is het Netwerk Diversiteit iets anders dan de dienst Diversiteit?
Ja, maar het Netwerk valt wel binnen de bevoegdheid van de dienst Diversiteit. Het Netwerk bestaat uit operationele mensen in een geüniformeerde dienst of burgerpersoneel die allen interesse hebben voor diversiteit in de meest ruime betekenis van het woord. Het korps wil deze mensen graag samenbrengen, zodat we samen kunnen werken voor diversiteit. Zij kunnen ook interne of externe evenementen mee ondersteunen. Intern denken ze mee na over de diversiteitsvisie van LPA. Het netwerk is laagdrempelig en een aanspreekpunt om diversiteitsproblemen op de werkvloer te signaleren. Zo kunnen zij er iets aan veranderen vanuit de basis. Het Netwerk bestaat uit 20 netwerkleden, en 6 leidinggevenden. Met het Netwerk hebben we een platform gecreëerd waarbij mensen intern zaken kunnen signaleren en eraan werken.
De combinatie diversiteit en politie, is het iets ongewoon?
Diversiteit is onlosmakelijk verbonden met onze job. En zeker als je in de politiezone Antwerpen werkt, het is een belangrijk element van je job. Elke politie man of vrouw zal vroeg of laat te maken krijgen met het thema diversiteit. Als je geen open en diverse blik hebt op de samenleving, dan heb je de verkeerde job gekozen bij de politie. Het zijn de kleine dingen waarmee een politieagent rekening moet houden. Het is als politieambtenaar bijvoorbeeld belangrijk om te weten waarom moslims op vrijdag samenkomen aan de moskee. Al is het maar om de verkeersdrukte wat in te schatten en in goede banen te leiden. Je kan je voorstellen dat iemand die zoals ik uit het Kempense Geel komt, niet begrijpt wat er aan de hand is als die dat voor de eerste keer tegenkomt. Nu ik weet hoe de vork in de steel zit, kan ik de situatie ook plaatsen in zijn context. Als er nieuw personeel wordt aangeworven bij LPA is het zeker belangrijk dat zij worden klaargestoomd voor die job in een grootstad.
Diversiteit is niet alleen belangrijk wanneer je in contact komt met de burgers. Het speelt ook intern. Bijvoorbeeld als je collega tijdens een patrouille ineens in een andere taal begint tegen een burger, dan kan dat voor agent bedreigend overkomen omdat die er geen woord van verstaat. Ik had het daar in het begin moeilijk mee. Het is dan aan de agent om hier op te anticiperen en gewoon aan de collega te vragen wat er aan de hand is en om te vertalen. Voor alle duidelijkheid, Nederlands is en blijft de voertaal, maar nood breekt wet. Zeker in een crisissituatie.
Je bent direct gestart in LPA, was je voldoende klaargestoomd om in deze grootstad te werken?
In de politieschool krijgen we belangrijke kapstokken die we in de praktijk kunnen gebruiken. Tijdens mijn opleiding in 2002 , kwam het thema diversiteit beperkt aan bod. We kregen een beperkte basis informatie mee, zoals de antidiscriminatiewetgeving, hoe de- escalerend optreden in een conflictsituatie, communicatietechnieken, ... . Maar er zijn zoveel andere dingen die je nog moeten leren. Het hangt van de persoonlijkheid van de agent af of je er nu klaar bent om in een grootstad te werken. De verplichte opleiding ‘Omgaan met diversiteit’ is in het leven geroepen, omdat er nood was aan een extra opleiding.
Vind je het goed dat die opleiding verplicht is?
Ik vind het een absolute noodzaak dat iedereen deze cursus gaat volgen. Ik weet niet of iedereen die altijd even interessant vindt. Sommige mensen hebben vanuit hun achtergrond al meer interesse in diversiteit en weten over bepaalde thema's al meer dan iemand anders. Anderen hebben enige aanmoediging nodig om zich te verdiepen in het onderwerp of om op zijn minst hun blik te verruimen via deze opleiding. We zullen nooit het karakter van iemand kunnen veranderen, maar we kunnen als LPA wel verwachten en opleggen aan onze mensen dat ze handelen binnen het LPA kader.
Hoe kijken je andere collega’s naar deze verplichte opleiding?
Er zijn collega’s die van diversiteit niet wakker liggen, omdat ze zo gefocust zijn in het oplossen van misdaden, het opsporen van daders, enz. Ik heb de opleiding gevolgd in 2013 en had toen de indruk dat er in mijn groep toch een positieve sfeer hing. Er was een open dialoog en iedereen had respect voor elkaars (soms kritische) mening. Door mond aan mondreclame pikken er meer collega’s in op de opleiding.
Wat waren je verwachtingen van deze opleiding?
Ik had verwacht om enkele tools te krijgen, zaken die praktisch gebruikt kunnen worden. Daarnaast rekende ik ook op een wettelijk kader, want voor een politieagent is dat echt noodzakelijk. Via deze opleiding wou ik ook verschillende doelgroepen beter leren kennen, ik wilde mijn blik verruimen. Mijn verwachtingen zijn ook ingelost en dat vind ik wel fijn.
Is je beeld over minderheidsgroepen gewijzigd na deze opleiding? Zo ja, kan je misschien een concreet voorbeeld geven?
Ik was bijvoorbeeld nog nooit naar een moskee gegaan, omdat ik dacht dat die niet toegankelijk was voor niet-moslims. Ik wist dat er bepaalde delen van de moskee toegankelijk waren, want we doen er patrouilles. Zo dacht ik dat het betreden van de gebedsruimte niet toelaatbaar was voor niet-moslims. Maar tijdens deze opleiding hebben we dat gedaan en ik besefte dat dat helemaal geen probleem is. Dat was mij onbekend. Het was fijn om dat te weten en te ervaren.
Wat is je bijgebleven na de opleiding?
De kernboodschap van deze opleiding was de visie van LPA over diversiteit en dat is heel goed gelukt. Mensen uit de verschillende gemeenschappen namen het woord en dat blijft beter bij hangen dan wanneer een agent vertelt hoe die gemeenschappen werken. Elk van deze gemeenschappen heeft zijn eigen identiteit. Een mooie metafoor die ik onthouden heb, is de “slakom-theorie”. Elk ingrediënt kan zijn eigen karakter behouden, de olie of dressing tussen de verschillende ingrediënten zorgt voor een mooi samenhangend geheel.
Heeft deze opleiding je tools meegegeven die je toepast in de praktijk met minderheden?
Er was iemand van de Afrikaanse gemeenschap die vertelde hoe ze rouwen als er iemand overlijdt. Ze geven namelijk een feest. Dat was heel bevreemdend voor mij, ik heb namelijk een ander referentiekader en ik had dat nog nooit gehoord. Dat is iets dat ik nu beter kan plaatsen. Door deze informatie kan ik nu beter empathisch reageren als ik naar een Afrikaanse kerk wordt gestuurd na een klacht oer geluidsoverlast. Ik kan er nu rekening mee houden dat zij aan het rouwen zijn. Dat zijn praktische tools waar ik iets aan gehad heb via deze opleiding.
Je hebt drie jaar patrouille gedaan in Borgerhout. Dit was voor de opleiding. Heb je zaken meegemaakt waarvan je dacht: “Dat had ik kunnen weten met de opleiding ‘Omgaan met diversiteit’”?
Neen, eigenlijk niet. Ik heb er heel veel meegemaakt en geleerd. Ik vind van mezelf dat ik al een positieve houding had ten opzichte van diversiteit vóór ik bij de politie aan de slag ging. Borgerhout heeft niet bij iedereen een goede reputatie, maar ik heb daar heel graag gewerkt. Mensen uit de buurt herkennen mij nog en zeggen goedendag, ook de jongeren. Dan voel ik me heel goed, want ik krijg dan appreciatie voor het werk dat ik daar gedaan heb.
Is deze eenmalige opleiding genoeg om kennis te maken met andere doelgroepen?
Ik had nog nooit de kans gekregen om vijf dagen lang een opleiding te krijgen over één bepaald thema. Maar dat is niet voldoende. Je moet elke dag blijven werken aan je vaardigheden. Voor sommigen was dit misschien een eye-opener, met vele nieuwe elementen. Voor anderen bleef de opleiding misschien te vaag. Ik denk dat elke deelnemer zelf moet uitmaken welke elementen hem/haar iets bijbrachten over het thema. Het leerproces zet zich verder op de straat, gewoon in je dagelijkse contacten met de burgers. Deze opleiding geeft ongetwijfeld een goede basis, maar een compleet plaatje? Nee, dat zeker niet, maar als kennismaking zijn mijn verwachtingen ingelost. Het is aan jezelf om de puzzelstukjes samen te brengen.
Welke boodschap geef je mee aan je collega’s die de opleiding nog niet volgden?
Ik probeer het zo algemeen mogelijk te houden. Sommige collega’s denken dat het vijf dagen lang over de Noord-Afrikaanse gemeenschap gaat en dat ze een moskee zullen bezoeken. Ik ben dan heel duidelijk: het gaat over veel meer en het is niet eenzijdig, heel veel verschillende gemeenschappen of doelgroepen komen er aan bod.
Wil je graag nog een andere opleiding volgen rond diversiteit?
Er is ook een opleiding voor leidinggevenden in het politiekorps. Ik ben ook leidinggevende en heb deze cursus gevolgd. Je leert bijvoorbeeld hoe je moet reageren als een van je collega’s zich discriminerend uitlaat tegen een burger of een andere collega. Het is een van onze taken om na te denken over de redenen waarom een agent dat doet. Zo kan je erin meegaan, hierop anticiperen en het in de toekomst hopelijk vermijden.
Er zijn ook andere diversiteitsopleidingen. Elke politieambtenaar is verplicht om tijdens loopbaan een aantal opleidingen te volgen, anders kan hij/zij geen promotie maken. Ze kiezen zelf welke opleidingen ze volgen, een van de thema’s is ook diversiteit.
Nu even over iets anders, in het dossier hebben we getuigenissen verzameld over jongeren die zich onrechtvaardig behandeld voelen door de politie. Hoe kijk je naar deze getuigenissen?
Ik heb de getuigenissen gelezen. Ze zijn heel persoonlijke en specifiek. Ik ken ook de situatie of omstandigheden achter elk verhaal niet. Ik kan je wel zeggen dat discriminatie niet structureel is ingebed. Vaak vertrekken burgers vanuit vooroordelen. Vorige maand was ik in functie van het Netwerk Diversiteit in het Atheneum van Antwerpen. Daar stelden we de jongeren vragen over de politie, want we willen graag weten waarom jongeren zelden kiezen voor een job bij de politie. We waren er niet om aan rekrutering te doen. Als eerste vroegen we aan een klas wie een job overweegt bij de politie. Maar één iemand stak zijn hand, met het nodige hoorgelach en commentaar van de andere studenten tot gevolg. Dat was heel confronterend. Na ons debat, dat trouwens in een erg aangenaam klimaat heeft plaatsgehad, merkten we dat veel meer jongeren open stonden voor een job bij de politie. Ze vonden het jammer dat er niet meer van deze initiatieven zijn. We gaan voorstellen om dat meer te kunnen doen. Ik geloof in de jeugd en we moeten hen bereiken. We hebben binnen LPA de slogan “Iedereen anders, altijd van dienst”, dit is meer dan ooit van toepassing op hen. Vergeet ook niet dat er elke dag wel goede tussenkomsten gebeuren waarover niet gepraat wordt.
>> Lees ook het artikel van voormalig diensthoofd van de Dienst Diversiteit
>>> Lees meer in het dossier 'Diversiteitsbarometer Politie'
>>>> Hoe meld je discriminatie? klik hier voor meer info
