[Kif Kif Filmblog] Niggaz Wit Attitudes

N.W.A. (Niggaz Wit Attitudes) zijn zo goed als de founding fathers of gangsta rap. Ontstaan in 1986 in Compton, California, telde N.W.A. niet alleen rap-legendes Dr.Dre, Ice Cube en Eazy-E onder haar leden, ze zouden later ook de labels oprichten die als platform zouden dienen voor grootheden als Snoop Dogg en 2 Pac. Even belangrijk is dat hip-hop daarmee ondenkbaar winstgevend is geworden, wat tot de meest buitensporige taferelen leidde. Straight Outta Compton is een op feiten gebaseerde reconstructie van de rise and fall van deze pioniers van de gangsta rap.

Opmerkelijk aan de samenstelling van cast en crew is dat de film bijna een familiebedrijf lijkt. Dr. Dre en Ice Cube zijn allebei co-producers. In hoeverre zij de inhoud van het verhaal bepalen is onduidelijk. Ice Cube – het personage dan – wordt gespeeld door O’Shea Jackson Jr., zoon van Ice Cube. In de nu al geplande sequel op de film zou ook de zoon van Dr. Dre de rol van zijn vader vertolken. Regisseur F. Gary Gray begon zijn carrière in de videoclipwereld (voor onder andere Cypress Hill, Ice Cube en OutKast), maar debuteerde ooit als filmmaker met de komedie Friday, geschreven door Ice Cube, die ook de hoofdrol vertolkte.

Straight Outta Compton is meerdere films in één. Het is een actieprent wanneer er confrontatie is tussen politie en criminelen, het is een sociaal drama – in de traditie van Boyz in the Hood, Do the Right Thing en zelfs Selma – wanneer diezelfde confrontatie aangegeven wordt door ethnic profiling en uitloopt in politiebrutaliteit. De film hanteert ook het register van het epische maffiaverhaal à la Scarface of zelfs The Wolf of Wall Street wanneer snelle rijkdom de meest decadente lifestyle mogelijk maakt. De overgang tussen die verschillende registers is onopvallend, maar ze zijn niet allemaal even geslaagd. Het geheel is dat alleszins wel, met humor en entertainment voor wie dat zoekt, vette beats voor wie die verwacht en hedendaagse muziekgeschiedenis, al dan niet eenzijdig verteld vanuit de kant van de producers.

Een van de uitdagingen van de film is het overstijgen van de karikatuur, dat beeld van ho’s en bling-bling dat beschikbaar is voor wie onwetend is en daarmee kan leven. De agressieve rebellie van de jonge rappers wordt duidelijk aangegeven door het racistische karakter van de ordediensten, rijkelijk in beeld gebracht. Geweld, misogynie, homofobie en drugs worden niet ontweken en dat is gedurfd (een van de kritieken op Manu Riche’s documentaire over Tom Barman is precies het ontbreken van sex, drugs en rock and roll, bijvoorbeeld): het is altijd bekorend te denken aan je imago bij het maken van een film. De wapencultuur is ook aanwezig, maar dat kan bijna niet anders in de context van de hedendaagse Verenigde Staten. Straight Outta Compton gaat ver voorbij de cliche’s en verbeeldt de gangs van Los Angeles tegelijkertijd met verleidelijke glamour en belachelijke excessen.

Rap muziek wordt ook gepresenteerd niet alleen als oppervlakkige egotripperij, maar als de volwaardige stem van etnische minderheden, even legitiem als een opiniestuk maar dan met veel meer bereik. Er wordt ook een geëngageerd verhaal verteld in de film, maar soms zijn er zo veel referenties en knipogen die geforceerd in de film worden gestoken dat de aandacht afgeleid wordt van de echt relevante aspecten van het verhaal.

De weergave van de N.W.A. live ervaring is zó sterk dat het bij momenten better than the real thing wordt. De soundtrack is spectaculair – zoals kon worden verwacht – maar niet alleen omwille van het gebruik van hip-hop classics: veel andere muziek wordt zorgvuldig gekozen en met mate gebruikt in de film. Zelfs DJ Jazzy Jeff (jep, die van The Fresh Prince of Bel-Air) zorgde voor scratches hier en daar. De film hanteert af en toe niet alleen de esthethiek van het live concert, maar ook die van de videoclip, tot het punt dat de montage bij momenten de logica van de VJ volgt. Het is alsof de monteur af en toe beelden mocht scratchen.

Straight Outta Compton is een verbazend actuele film, want politiebrutaliteit maakt jammer genoeg nog altijd deel uit van de dagelijkse realiteit van de VS, net zoals als de frustraties van de etnische minderheden. Maar Straight Outta Compton is ook meerdere films in één, de ene beter dan de andere, maar allemaal absoluut de moeite waard.

Straight Outta Compton, vanaf 16.09.2015 in de bioscoop.

Lees meer filmnieuws en recensies op Kif Kif Filmblog