[Kif Kif Filmblog] Opgepast, slapende soldaten! > Over Cemetery of Splendour, van Apichatpong Weerasethakul

Apichatpong Weerasethakul is een filmmaker, maar ook een kunstenaar en een eigenzinnige activist. Zijn films zijn een heel persoonlijke mengeling van vertelling, beeldende kunst en maatschappelijk commentaar. Worden zijn films vanwege persoonlijk, ook hermetisch? Bij momenten wel, ja. Maar er is ook iets eenvoudigs in de mysterieuze schoonheid van zijn filmische taferelen. Iets naiefs, doch nooit onschuldig.

Militairen zijn vaste personages; het geheugen is een vast thema. Tropical Malady (2004), grotendeels een liefdesverhaal, opent met soldaten die vrolijk poseren naast een vermoedelijk gefolterde persoon die we niet echt te zien krijgen. In de bekroonde Uncle Boonmee who can recall his past lives (Cannes Palme d’Or 2010) – met een militair die “te veel communisten” heeft vermoord als centrale personage – komt een groep soldaten terug in een vergelijkbare setting. Die soldaten 'spelen' in een soort diavoorstelling met een vastgebonden humanoïde aap/geest. Zo evident de kritiek over de rol van het leger in de woelige Thaise actualiteit, zo opvallend is de stilte van de auteur rond zulke thema’s: Weerasethakul heeft al genoeg problemen gehad met censuur en laat liever de goede verstaander zijn werk doen.

In Cemetery of Splendour(2015) staan ook soldaten centraal. Ze zijn slachtoffers van een mysterieuze ziekte die hen bijna heel de tijd doet slapen. Terwijl ze slapen worden ze uitgebuit door geesten om oude vetes te blijven bevechten. Die slaap refereert even goed naar de militaire gehoorzaamheid als naar de onverschilligheid die onze entertainment- en consumptiemaatschappij kenmerkt. Wordt onze verlamming ook niet gebruikt om oude vetes te blijven bevechten?

Omdat we veel van de personages in vorige films hebben gezien, voelt elke nieuwe film van de Thaise filmmaker als een ‘nieuwe aflevering’, maar dat is schijn. Het effect is alleszins bevreemdend en versterkt het gevoel dat de realiteit bevolkt wordt door geesten en mensen op zoek naar coëxistentie, dat het heden en het verleden door elkaar vloeien. Ongetwijfeld omdat de prent dromen en herinneringen van de tijd toen de filmmaker in de noord-Thaise Khon Kaen opgroeide laat versmelten met de hedendaagse stad.

Magisch-realisme

We denken te veel – stelt een personage vast in Cemetery of Splendour– en dat is een probleem, maar de geest kan worden getraind. Dat lijkt een uitnodiging om zich open en onbevooroordeeld op te stellen voor de film. Tegelijkertijd geeft Cemetery of Splendour voldoende stof tot nadenken. De film reflecteert over identiteit, migratie, traditie, pattriotisme en andere zeer actuele thema’s, maar op een serene en meditatieve manier en met een onirische logica. Er zijn geen antwoorden, de maker rekent eerder op de kracht van onze verbeelding om die antwoorden te blijven zoeken.

De Mexicaanse DoP Diego Garcia werkt voor het eerst met Weerasethakul met als resultaat zeer verzogde beelden en korte maar heel effectieve en verrassende camerabewegingen die de contemplatieve documentaire-stijl verrijken. De cast bestaat voor een deel uit niet-professionele acteurs en dat zorgt ook voor een merkwaardig realisme.

De films van Apichatpong Weerasethakul vormen samen een universum en vloeien ook een beetje door elkaar. Ze doen ergens denken aan het magisch-realisme dat de Latijns-Amerikaanse literatuur ooit typeerde. De magie verliet de literatuur toen het een gimmick werd en op termijn kan dat ook met Weerasethakuls films gebeuren. Maar voorlopig komen ze nog altijd heel oprecht over. We zullen nog even kunnen genieten van de vaagheid waarmee deze Thaise kunstenaar de realiteit verruimt.

Cemetery of Splendour gaat op 02.09.2015 in premiere in o.a. Cartoon's (Antwerpen) en Sphinx (Gent).

Lees meer recensies op Kif Kif Filmblog