[Kif Kif Filmblog] Taxi Teheran: Breaking all the rules

Bij de aftiteling van de film dacht ik: ik moet dringend andere films van Jafar Panahi zoeken. Taxi Teheran is niet alleen een geweldige film, maar hij kan ook niet worden losgekoppeld van de maker.

Het idee is eenvoudig: Panahi is een taxichauffeur – als Iran vergelijkbaar is met Venezuela, kan ik me inbeelden dat taxichauffeur zijn een zeer geloofwaardige manier is om bij te verdienen als je een filmmaker bent – en hij filmt zijn klanten met een viertal dashcams, als ware het een reality show. Er zijn conversaties tussen passagiers en ook met de filmmaker zelf, maar hij lijkt nooit meer te zijn dan een getuige. We zien een illegale DVD-verkoper, een nichtje, een oude vriend, twee oude vrouwtjes met een goudvis, iedereen lijkt letterlijk op het pad te komen van de onhandige taxichauffeur. En dat leidt tot boeiende, grappige en aangrijpende taferelen. De toon blijft altijd zacht, de chauffeur is zo’n vriendelijke verschijning dat je niks anders kan doen dan in hem vertrouwen en meegenomen worden in het verhaal.

De uitvoering is aan de andere kant allesbehalve eenvoudig: het geheim van Taxi Teheran is hoe eenvoudig alles lijkt te zijn, niet alleen op narratief vlak, maar ook op het vlak van filmisch vakmanschap. Zelfs filmkenners vragen zich tijdens de eindgeneriek af in hoeverre de film “fictie” is. Zo natuurlijk zijn de acteerprestaties, zo onopvallend de montage. De magie van cinema, in a nutshell. High quality-bedrog, want elk element in de film staat in functie van een minutieus geconstrueerd betoog over de realiteit van de (Iraanse) filmmaker(s). We hebben het over de nood om op straat te komen om ideeën te vinden voor films, wat ons confronteert met het huisarrest van Panahi zelf. We hebben het over de gevolgen van de piraterij voor de filmindustrie, zowel oorzaak van financieel verlies als de enige manier om aan verboden films te geraken. We horen zelfs onrechtstreeks een pleidooi om samen te werken met de illegale handelaars, om piraterij te omarmen als een volwaardig distributiemiddel, maar misschien is dat mijn eigen invulling. Een advocate getuigt over de jammerlijke situatie op het vlak van mensenrechten. Het geniale personage van het nichtje van Panahi helpt ons begrijpen wat het is om films te maken onder de bedreiging van de censuur. En tegelijkertijd breekt Panahi en passant alle opgesomde regels.

Taxi Teheran is vooral een film over films maken. Het is een ode aan de passie die de filmmaker nodig heeft om alle beperkingen te overbruggen. Bukowski beschreef in het gedicht air and light and time and space, de ware, bijna zieke gedrevenheid van de maker, zij het een schrijver, een filmmaker of eender welke andere soort kunstenaar. Filmmakers botsen overal in de wereld, ongeacht het budget waarmee ze mogen werken, voortdurend tegen beperkingen. Sommige filmmakers leggen zichzelf beperkingen op – denk aan het Deense Dogma ’95. Dat lijkt de creativiteit van de makers alleen maar te stimuleren. De Iraanse regering met zijn richtlijnen voor zelfcensuur, zorgt er alleen maar voor dat het verzet intelligenter wordt en daar is deze film een prachtig voorbeeld van.

Taxi Teheran is inspirerend. En het herinnert ons eraan dat we films moeten blijven maken. Ondanks alle omstandigheden.

Lees meer recensies in Kif Kif Filmblog