Zijn de media wel een spiegel van de werkelijkheid? Baudrillard (1981) stelt alvast van niet. Om het met de woorden van deze Franse socioloog, mediawetenschapper en cultuurcriticus zelf te zeggen: ‘beeldvorming in de media is een kopie zonder origineel’
Diversiteit is een realiteit. Een realiteit die vaak ongenuanceerd aan ons voorbijgaat. Al te snel vervallen we in vooroordelen wanneer we het over ‘dé ander hebben’. Waarom niet eens die nuance benadrukken en ons de vraag stellen of er wel zoiets bestaat als ‘dé moslim’, ‘dé christen’ en ‘dé jood’.
Net zoals in onze vriendenkring, werkomgeving of buurt, bestaat ook een veelheid aan meningen binnen die groepen die wij als één zien. Vaak bestaat er een verscheidenheid aan stemmen, waarvan enkel de meest radicale hoorbaar zijn. Niet in het minst ligt hier een verantwoordelijkheid bij de media. De kennis die we namelijk over ‘dé ander’ bezitten, komt vaak rechtstreeks uit de massamedia. We denken allemaal Obama te kennen, maar weinigen onder eens hebben de eer gehad om hem te ontmoeten.
Veel van onze denkbeelden hangt dus af van de media. Maar zijn die media wel een spiegel van de werkelijkheid? Baudrillard (1981) stelt alvast van niet. Beeldvorming in de media is volgens hem een schijn van de werkelijkheid, het is een sociale constructie. Of om het met de woorden van deze Franse socioloog, mediawetenschapper en cultuurcriticus zelf te zeggen: ‘beeldvorming in de media is een kopie zonder origineel’(1).
Door enkel de meest extreme standpunten naar voor te brengen, creëren de media een nieuwe, sterk vereenvoudigde en vaak ongenuanceerde werkelijkheid. Het is niet ondenkbaar dat zij (mede) aan de basis ligt van sterke sociale categorisatie en een universeel hokjesdenken. Let wel: de complexiteit van de leefwereld terugdringen is geen eigenschap van de media alleen. Het is een psychologisch instrument dat door individuen wordt gebruikt om de eigen leefwereld begrijpelijk te houden. Hokjesdenken is dus een gegeven, net zoals diversiteit dat is.
Toch is de rol van de media niet onbelangrijk. In het terugdringen van de wereldse complexiteit, wordt soms het oog voor verscheidenheid verloren. Verhalen worden erg zwart/wit naar voor gebracht, met een minieme hoeveelheid aan context en vaak gestuwd door een ongebreidelde sensatiedrang. De nuance die vaak niet wordt teruggevonden in de massamedia, zal daarom hier voor U worden geprojecteerd.
Verschillende levensbeschouwingen leven in dezelfde samenleving en moeten dus omgaan met gelijkaardige maatschappelijke fenomenen. Toch bieden zij soms een verschillend antwoord op dezelfde vragen. Maar is het wel zo eenvoudig als het lijkt? Is de consensus binnen een religie wel zo groot als het lijkt, of bestaan er ook binnen levensbeschouwingen een waaier aan opvattingen? Verschillende mensen, verschillende meningen, of niet soms?
Wij laten in deze reeks verschillende gelovigen aan het woord. Zij hebben het over de verhouding tussen religie en wetenschap, religie en seksualiteit en de man-vrouw verhoudingen. Maar eveneens komt de visie over mensenrechten en de sociale functie van de levensbeschouwingen aan bod. Geen onderwerp wordt uit de weg gegaan. Elke twee weken zal één interview op U losgelaten worden om zo tot een waaier van attitudes, opvattingen, meningen, standpunten en ideeën te komen binnen en over religies heen. Duidelijk zal worden dat termen als radicaliteit, gematigdheid en alle varianten daartussen geen labels zijn die op mensen kunnen geplakt worden als een beschrijving van hun hele zijn, of van hun religie. Mensen zijn mensen, en nemen al naargelang het thema verschillende posities in. Iemand kan dus “radicaal” en “progressief” zijn als het over democratie gaat en tegelijkertijd een eerder conservatieve visie hebben over relaties. En omgekeerd. De wereld en mensen bij uitstek zijn complex en het is die complexiteit die duidelijk moet worden.
Omdat diversiteit zichtbaar moet zijn. Omdat diversiteit zichtbaar kan zijn. Omdat diversiteit de realiteit is, niet tussen groepen, maar tussen mensen en hun overtuigingen.
In de volgende weken en maanden mag u interviews verwachten met onder andere Rik Torfs Koen Vlaeminck, Nadia Fadil, Bilal Benyaich, Sami Zemni, Omar Nahas, Amir Haberkorn en Michael Freilich.
De interviews werden verzameld 2009 en 2012 door Nele Janssen en verwerkt door Nele Janssen, Joke Clijsters, Tanya Bikhan, Tinne Kenis, Jan Zienkowkski, Carolina Maciel de França et al.
---
(1) Baudrillard , J. (1981). Simulacres et Simulation. Éditions Galilée. ISBN 2-7186-0210-4.
