[Kif Kif Filmblog] FLN, de stadsguerrilla die de Franse kolonialist op zijn grondvesten heeft doen daveren

Op de sociale media passeerden de voorbije weken verschillende berichten uit Algerije de revue. Enerzijds waren er de rellen tussen Arabieren en de lokale bevolking in Ghardaia en andere versterkte steden in de M'zab, waar de Amazigh bevolking vertoeft. En anderzijds was er het onafhankelijkheidsfeest dat op 5 juli plaatsvond. Ook al hebben deze feiten niets met elkaar gemeen, net die 53ste verjaardag van de onafhankelijkheid van het land heeft, waar ooit eendracht van het volk onmiskenbaar belangrijk was, mijn aandacht getrokken.  De revolutionaire vrijheidstrijd is nergens beter uitgedrukt dan in de legendarische film van de Italiaanse regisseur Gillo Pontecorvo.

La battaglia di Algeri of The Battle of Algiers (1966), winnaar van Venice Film Festival Grand Prize en vele andere onderscheidingen,  is gebaseerd op het boek Souvenirs de la Bataille d'Alger van de Algerijnse  Amazigh Saadi Yacef, een voormalige leider van het FLN (Front de Libération Nationale) tijdens de Algerijnse onafhankelijkheidsoorlog. Yacef schreef dit boek gedurende zijn gevangenschap en speelde ook een grote rol als co-producent van de film. Vele filmcritici verwijten Pontecorvo ervan gebrek te hebben aan neutraliteit en verdenken hem er bovendien van lichtjes te sympatiseren met het FLN ‘die ook onschuldige slachtoffers maakte aan Franse zijde’. Hetzelfde verwijt dat de Palestijnse stenengooier naar het hoofd geslingerd krijgt wanneer hij zich verzet tegen de illegale nederzettingen op zijn gebied.  

‘Abu Ghraib praktijken’

De film opent met een scène van een Algerijnse oudere man die door de Franse militairen gefolterd wordt. Hij wordt onder druk gezet om Ali la Pointe (Ali Omar), de leider van het verzet te helpen op te sporen. Deze ondervragingstechnieken doen vragen oproepen over morele kwesties en hoe ver de militairen gaan in hun onmenselijke martelmethodes. De soortgelijke folterpraktijken van Guantanamo en Abu Ghraib uit het recente verleden verschijnen meteen op ons netvlies. Blijkbaar heeft de wereld niets geleerd. Integendeel! Dit blijkt ook uit de “populariteit” van Unthinkable (Gregor Jordans), een film die ons het ethische vraagstuk over de martelpraktijken van de FBI presenteert. Het ontbreekt Unthinkable zeker niet aan relevantie maar het succes bij het grote publiek bleef uit.  

Kolonel Mathieu vs. Ali la Pointe 

Ali la Pointe bevindt zich samen met zijn kompanen; een vrouw, een jongen en een jongeman, die symbool staan voor de eendracht van het Algerijnse volk, achter een muur van een appartement in de kasbah. Hier legt de regisseur het verhaal stil en wordt de film één grote shot in flashback.

Ali is geronseld door de bevrijdingsbeweging. Het FLN, die een koepel vormde voor verschillende Algerijnse organisaties, voerde in de hoofdstad een stadsguerrilla waarbij het leunde op zijn aanhang in de buitenwijken. Na een geslaagde vertrouwenstest maakt Ali deel uit van de sterk georganiseerde en gewapende groep die via bomaanslagen de onafhankelijkheid afdwingt. De revolutionairen komen onder voortdurende druk te staan van de koele en berekende Franse kolonel Mathieu, een WO2 veteraan. Achter de film schuilt geen moraal, Pontecorvo weerlegt de feiten zonder commentaar op details. De camerapositie neemt een soort neutraal standpunt is, fungeert als observator die ons toelaat getuige te zijn in beide kampen. We kunnen daarom niet echt spreken van een hoofdpersonage. Er is Ali, maar vooral het Algerijns verzet staat centraal.

Filmvertoning Pentagon

Het zwart-wit drama wordt regelmatig gebruikt in militaire stafvergaderingen als voorbeeld van stadsguerrilla. In 2003 organiseerde bijvoorbeeld het Pentagon een screening moment in het kader van de oorlog in Irak.

Vooral de interne organisatie van het FLN waarop The Battle of Algiers gebaseerd is fascineerde de wereld. Die strategie wilt de regisseur ook tonen.  Hoe gewapende groeperingen netwerken en in piramide celstructuren werken. 

De periode van 1954 tot 1962 was een smerige strijd die ongelooflijk veel slachtoffers eiste. Op grote schaal werd gemarteld en geliquideerd, zowel aan Franse als Algerijnse zijde. The Battle of Algiers is een film over kolonialisme, gewelddadig racisme en de dubbelzinnigheid van de westerse bezetting. Een beruchte film in zijn tijd maar vooral heel belangrijk in het kader van geopolitieke zaken van vandaag.

Lees meer recensies op Kif Kif Filmblog