Opvallend in westerns zijn enerzijds de clichés over de inheemse Amerikanen, en anderzijds rept men met geen woord over de genocide, de uitroeiing van deze bevolkingsgroep door de kolonisten.
Niettegenstaande we zelf bepalen welke films we zien, hebben we helaas niet kunnen tegenhouden dat massamedia ons denken over de ‘ander’ beïnvloed hebben. Het is daarom nog maar zeer de vraag of de injectienaaldtheorie – dat de media alle macht hebben en het publiek kritiekloos alles in zich opneemt – werkelijk achterhaald is. Hoe kunnen we anders ons stereotiep beeld over de Indianen verklaren?
De documentaire Reel Injun werpt een blik op die Native Americans van Hollywood en toont hoe onze eenzijdige beeldvorming over de Indianen voor een belangrijk deel door de filmindustrie is bepaald. Neil Diamond onderzoekt in zijn documentaire hoe het filmgenre van de western de reputatie van de Indianen heeft beïnvloed. Aan de hand van talloze interviews met regisseurs, activisten, schrijvers en acteurs (o.a. Clint Eastwood, Jim Jarmusch, Robbie Robertson, Sacheen Littlefeather, John Trudell and Russell Means) en de bespreking van verschillende filmscènes (uit o.a. Stagecoach, Little Big Man, The Outlaw Josey Wales, One Flew Over the Cuckoo’s Nest, en Atanarjuat the Fast Runner) toont de documentaire Reel Injun van Neil Diamond de enorme impact van de western als genre op ons denken over Indianen.
In de films van Hollywood werden Indianen in de jaren ’30 al neergezet als bloeddorstige en oorlogszuchtige barbaren tegenover de blanke protagonisten die de rol van beschaafde gezaghebbers innamen. Zo speelde John Wayne de typische rol van all American hero in Stagecoach. Aanvankelijk werden blanke acteurs gebruikt, met hun rood geverfde gezichten stelden zij Indianen voor. De in Amerika geboren Italiaanse acteur Iron Eyes Cody is hier een voorbeeld van. Hoe een Indiaan er volgens de normen van een Amerikaanse kijker zou moeten uit zien.
Opvallend in de films zijn enerzijds de clichés over de inheemse Amerikanen, en anderzijds rept men met geen woord over de genocide, de uitroeiing van deze bevolkingsgroep door de kolonisten. Volgens de documentairemaker Neil Diamond kloppen de Hollywoodverhalen historisch gezien niet.
De oprichting van American Indian Movement in 1968, een Indiaanse activistenorganisatie in de Verenigde Staten, heeft ervoor gezocht dat er vanuit de Indiaanse hoek een reactie op deze eenzijdige beeldvorming kwam. Zowel op vlak van film als op maatschappelijk vlak. Dit heeft zelfs reactie uit de onverwachte hoek gekregen, namelijk uit Hollywood zelf. Bij zijn prijsuitreiking voor de film Godfather daagde Marlon Brando zelf niet op, maar liet hij Sacheen Littlefeather, een Indiaanse activiste, zijn prijs in ontvangst nemen. Daarop volgde een korte speech over de schandalige wijze waarop de filmindustrie de Indianen behandelt waarmee zij de Indiaanse kwestie op de agenda zette. Zoiets was nooit eerder gezien waardoor er lang getwijfeld werd aan de echte afkomst van Littlefeather.
De Indianen verdwenen een tijdje uit de cinema. Maar de film Dances with the Wolves (Kevin Costner, 1990), waar de blanke protagonist de Indianen leerde vechten en schieten, bracht de Indianen terug in de bioscoop. De film is minder stereotiep, maar het blank paternalistische gehalte heeft ervoor gezorgd dat de film door de Indiaanse gemeenschap ontvangen werd als beledigend en onvriendelijk.
We kunnen pas eind ’90 praten van een verandering dankzij de film Smoke Signals (1998) van Native regisseur Chris Eyre. Smoke Signals is een grappige, maar ook ontroerende hedendaagse road movie over twee jonge Natives. Dit beeld van de moderne Indiaan druist in tegen het klassieke beeld in de Hollywoodwestern. De Indiaan wordt niet stereotiep noch als een decor voorgesteld. Het zijn ‘gewone’ verhalen uit die gemeenschap zoals die er nu uitziet. Atanarjuat (2001) is zo’n voorbeeld van een inside job, een zuivere film vooral voor het eigen publiek. Op deze manier tracht Zacharias Kunuk de eigen geschiedenis vast te leggen, vanuit het perspectief van de Native American of zoals zij het zelf ervaren. Met deze film gaat de Indiaanse film een nieuw tijdperk in.
Dat Hollywood het beeld over de ‘ander’ mee bepaalt is niet nieuw. Er hangt wel een verandering in de lucht om tegen dit overheersende en vaak negatieve beeld in te gaan. Verschillende Natives maken films vanuit de eigen visie. Reel Injun geeft een helder beeld over het ontstaan van de beeldvorming over de Indianen, en mede daarom is de documentaire zeker aan te raden om het geheel te begrijpen. Een andere soortgelijke documentaire is Reel Bad Arabs: How Hollywood Vilifies a People.
Lees meer recensies in Kif Kif Filmblog
