Amal met banner van 'Uprising of women in the Arab World'
15 februari 2013 — Amal el-Rawy was één van de tienduizenden vrouwen die wereldwijd betoogden tegen seksueel geweld in Egypte. “Planten zij in stilte het zaad van een Arabische lente van vrouwen?” vroegen we ons een tijdje geleden nog af. Nu doet ze het met iets meer decibels. Afgelopen dinsdag nam ze deel aan de eerste demonstratie georganiseerd door de actiegroep “Uprising of Women in the Arab World”. We hadden een gesprek met Amal toen ze ’s nachts, achter de rug van haar strenge vader die al haar activiteiten schandelijk vindt, thuiskwam van de demonstratie. Volgens Amal groeit er een vrouwenbeweging die slapende vrijheidsgedachten bij vele Egyptische vrouwen wakker maakt. En het seksueel geweld, volgens activisten een politieke intimidatie, schudt steeds meer vrouwen wakker.
Lees hier een getuigenis van Amal, over hoe ze al heel haar leven strijdt levert met de conservatieve moraal van de Egyptische samenleving, en vooral met haar vader.
Net voor de demonstratie stuurde ze ons haar verontwaardiging over de brutale aanrandingen van vrouwen op Tahrirplein:
‘Ik zag video’s waarin grote groepen mannen een cirkel vormen rond een vrouw om haar aan te randen in het midden van Tahrir. Je kan niet geloven hoe ver het gekomen is. En wat doet de overheid? Het mensenrechtencomité van de Shura Council zegt dat vrouwen weten dat ze aangevallen kunnen worden, dus moeten ze maar de volle verantwoordelijkheid nemen als ze deelnemen aan protesten. Ik ontplof als ik dat hoor. Dat noemen zij mensenrechten. Alsof mannen beesten zijn die zichzelf niet kunnen controleren. En de oplossing dus is dat vrouwen van mannen moeten worden afgescheiden. Wat een triest mensbeeld!
Ik weet niet waar die achterlijke mentaliteit vandaan komt, maar ze komt niet van mijn land of mijn islam. Vanuit de hel, denk ik. Egypte is conservatief, dat zeker, maar zover is het nog nooit gekomen. Ach, genoeg woede voor vandaag. Morgen ga ik na het werk mijn woede uiten op de demonstratie. We worden trouwens gesteund door demonstraties in 35 landen.’
Onmiddellijk na de demonstratie liet Amal ons het volgende weten:
‘Ik kan mijn gevoel niet omschrijven. Ik ben zo trots op de solidariteit tussen vrouwen. We waren machtig. Ik denk dat onze boodschap overgekomen is. De volgende keer zullen ze twee keer nadenken vooraleer ze een vrouw aanvallen.’
Tegenover gisteren brengt ze een genuanceerder beeld van de incidenten:
‘Ik wil benadrukken dat het niet zozeer om immorele of zieke mannen gaat die zichzelf niet kunnen beheersen. Het is politiek geweld. Een tactiek van politieke intimidatie. Ze doen er alles aan om ons uit de publieke ruimte te bannen, om de vastberadenheid van de oppositie en de demonstranten te breken. Die mannen vieren hun politieke haat bot op onze lichamen. Het is wraak. Het vrouwelijk lichaam wordt andermaal gebruikt om hele groepen mensen te vernederen, want ze weten dat de eer van een meisje veel waard is. De conservatieve moraal komt er dus als een sausje bovenop. In plaats van ons te beschermen, zegt de overheid dat het onze eigen verantwoordelijkheid is als we in demonstraties worden aangevallen. Het is toch duidelijk dat ze ons daar weg willen.
Maar ze weten niet dat revolutie een gemoedstoestand is geworden, een manier van leven. Opstand tegen onrecht zit ons in het bloed. De meerderheid van de Egyptenaren is zich nu meer bewust van zijn rechten. De overheid beseft nog niet dat mentaliteiten zijn veranderd. Ze behandelen ons nog steeds als kleine kinderen die niets zelf kunnen, net zoals sommige mannen vrouwen behandelen. Die mannen zijn zelf onderdrukt en willen de vrouw zwakker maken, zodat zij zich superieur kunnen voelen. “Spreek niet te luid. Lach niet. Kijk me niet in de ogen. Stel je bescheiden op. Ga niet uit ’s avonds. Rijd niet met een fiets.” En ga zo maar door. Alsof wij geen mensen zijn die het recht hebben van het leven te genieten zoals wij dat willen. Met de moslimbroeders is deze achterlijke mentaliteit sterker aan het worden.’
Hoeveel deelnemers waren er tijdens de demonstratie in Caïro? Hoeveel vrouwen? Hoeveel mannen om hen te steunen?
‘Tja, veel mannen menen dat er geen reden is tot protest, dus de meerderheid waren vrouwen. En zelfs de aanwezige mannen waren niet allemaal gekomen om te demonstreren, maar gewoon uit nieuwsgierigheid. Er waren ongeveer 200 vrouwen. Maar ook in Alexandrië was er een protest.’
Als je moet voortgaan op het aantal aanwezigen, kan je dan wel volhouden dat de meerderheid van de Egyptenaren bewust is van zijn rechten?
‘Goede vraag, maar er is een verschil tussen denken en doen. Het denken van vele vrouwen is wel degelijk veranderd. Ze hebben enkel nog schrik omdat ze gebonden zijn aan domme beperkingen die de samenleving en hun omgeving – mannen en vrouwen – hen opleggen. Vrouwen hebben nog veel schrik om daar effectief tegen in te gaan. Ze voelen zich vrij vanbinnen, maar schikken zich in hun onvrijheid. Dat is frustrerend, maar het toont ook dat er hoop is.’
Is er daarom niet meer actie nodig? Vrouwen die hun kracht publiek tonen?
‘Ja, en daarom is het zo belangrijk dat er een beweging opstaat waarin vrouwen zich veilig voelen. Opdat ze overtuigd zouden worden de stap van denken naar doen te zetten, moeten ze zich gesteund voelen. En die steun biedt de beweging hen. Zo was het trouwens ook met de hele Egyptische revolutie. Je gesteund voelen door een beweging neemt je angst weg, en maakt dat je je niet alleen in je denken, maar ook in je doen kan bevrijden van de beperkingen die anderen je opleggen. Die vrouwen zijn mentaal klaar, en wij zijn er om hen op te vangen. Ook praatgroepen over seksuele intimidatie, zoals die van Amal Saleh in Manshiyet Nasr, bereiden vrouwen mentaal voor om zich te emanciperen. Ik leerde tijdens de demonstratie de actiegroep “Operation Anti-Sexual Harassment/Assault” kennen. Ik ben nu actief bij een van hun teams.’
Wat doe je daar concreet?
‘We beschermen vrouwen in demonstraties, met reddingsteams en een hotline die je kan opbellen als iemand slachtoffer is van seksueel geweld. Wij gaan de vrouw dan helpen. Ik neem ook deel aan conferenties over vrouwenrechten. De British Council organiseerde samen met Egyptische NGO’s bijvoorbeeld workshops waarin vrouwen werden getraind om actieve burgers te worden.’
Weet jouw vader van al jouw activiteiten?
‘Grappig, maar het is alsof we op twee verschillende planeten leven. Een normale vader zou… Ach, ik weet niet hoe normale ouders denken, maar al wat ik doe is voor hem een grote schande. Dus houd ik mijn activiteiten voor mezelf. Dat doet me eraan denken: vorige vrijdag ging ik naar een wielerwedstrijd en zei ik hem weer dat ik naar een human resources conferentie ging. Ik zou ondertussen de grootste expert human resources van het land moeten zijn. Ik doe zoveel dingen die hij wil verbieden: zingen, demonstreren, fietsen, uitgaan,… De lijst is oneindig. Weet je, ik was vroeger erg goed in voetballen. Ik speelde altijd met de jongens mee. Zij maakten zelfs ruzie om mij in hun team te hebben! Zo goed was ik.’
Pieter Stockmans
Foto’s van de demonstratie
Getuigenis van een slachtoffer
Dit artikel is onderdeel van het project "Tussen vrijheid en geluk".
Volg ons op Twitter: @VRIJHEIDenGELUK https://twitter.com/VRIJHEIDenGELUK of op Facebook
