[Dossier Religie en Beeldvorming] Interview met Saïd Al Nasser, tussen islam en christendom

Kif Kif: Kunt u zichzelf even voorstellen?

Mijn naam is Saïd, ik ben bediende en vrijwilliger bij Merhaba. Ik heb een Marokkaanse vader en een Vlaamse moeder.

Kif Kif: Welke plaats neemt islam in binnen uw leven? Wat betekent de islam voor u als persoon?

Ik zou deze vraag ruimer willen nemen. Ik heb zowel de islam als het christendom meegekregen van mijn ouders, en uiteindelijk gaat het over een en dezelfde God. Er zijn dan wel verschillen tussen de twee godsdiensten, maar de essentie is de ene God. De rest vul ik in naar mijn gevoel.

Kif Kif: Heeft u ooit gemerkt dat er tussen uw ouders wrijving bestond over de islam en het christendom als zijnde twee verschillende godsdiensten?

Ik denk dat ze elkaar op dat vlak heel goed aanvoelden en ruimte lieten voor elkaar. Bij sommige rituelen moet je uiteraard kiezen voor de islam of het christendom, en dat deden ze dan ook in dialoog. Uiteindelijk wilden ze allebei het beste voor hun kind, zonder een bepaald geloof op te dringen. Ik heb dan ook een beetje een supermarktgodsdienst:  ik beschouw mezelf moslim, katholiek en ook een beetje boeddhist. Ik drink niet, ik rook niet, maar ik ga ook niet naar de moskee: voor mij is de geest van de religie het belangrijkst. Ik probeer een evenwicht te vinden tussen het bestuderen van teksten en de Koran enerzijds, en de toepassing daarvan anderzijds.

Kif Kif: Is er volgens u een tegenstelling tussen ‘moslim zijn’ en ‘christen zijn’?

Naar mijn aanvoelen is er alvast geen tegenstelling. Uiteindelijk gaat het erom het goede te doen, juist te handelen, zowel in het christendom als in de islam. Aangezien dat hetgeen is waarnaar ik probeer te leven, is het moeilijk een tegenstelling te zien. Ik wil niet zeggen dat er geen tegenstellingen zijn, maar voor mij betreffen ze details die niets met de geest van de godsdienst te maken hebben. Zo is alcohol drinken in het christendom niet verboden en in de islam wel. In die gevallen handel ik naar waar ik mij goed bij voel. Ik sta meer stil bij de bedoeling van dit leven, waarom we geschapen zijn, dan bij de vraag of ik mag drinken of niet als ik ‘goede punten wil scoren’.

Kif Kif: Wat is volgens u het grootste probleem inzake beeldvorming rond de islam?

Ik denk dat er verschillende factoren zijn die de negatieve beeldvorming rond de islam in de hand hebben gewerkt. Een van die factoren is de sociaaleconomische positie van allochtonen in Westerse landen. Anderzijds is er de kolonisatie die een superioriteitsgevoel aan de kant van de autochtonen en een positie van underdog aan de kant van de allochtonen met zich mee bracht. Daarnaast is er ook de dekolonisatie die ervoor gezorgd heeft dat er in moslimlanden een hele reeks dictators aan de macht kwam die ook gesteund werden door Westerse landen. Ik denk dat de moslimbevolking zich daardoor onbegrepen voelde en dit ook een haat-liefdeverhouding met het Westen teweegbracht. De gevolgen daarvan sijpelen volgens mij vandaag de dag nog steeds door.

Er zijn zoveel verschillende stromingen binnen de islam die met elkaar in conflict zijn gekomen, conflicten die vaak uitgelokt en/of versterkt werden door het Westen. Ik denk hier bijvoorbeeld aan het conflict tussen Irak en Iran, waarbij men kwistig van wapens werd voorzien door Westerse wapenfabrikanten. De bevolking van die landen is niet onwetend, zij weten best waar die wapens vandaan komen en hoe het geweld op die manier wordt aangewakkerd.

Het is dus een historische opbouw van misverstanden en verkeerde keuzes die haat gezaaid heeft. Ik geloof echter dat heel veel moslims niet akkoord gaan met wat er gebeurt tegenover moslims, maar ook tegenover autochtonen en allochtonen in het algemeen. Daarom vind ik het niet juist om te spreken over ‘dé moslim’.

Kif Kif: Stoort u zich er aan dat er in de media bijna altijd gesproken wordt over ‘dé moslims’?

Absoluut. Bovendien heb ik de indruk dat enkel de extremisten aan het woord worden gelaten waardoor men een erg vertekend beeld schetst. Dat is zeer jammer, maar ik vrees dat het heel moeilijk is de media ervan te overtuigen een meer genuanceerd beeld te schetsen. Ik denk dat het vooral de taak van het middenveld is om de negatieve beeldvorming steeds weer te ontkrachten, initiatieven tot interreligieuze dialoog te nemen en de dialoog met de bevolking te verbeteren.

Belangrijk daarbij is dat we de handen in elkaar slaan. Momenteel worden er al verschillende goede initiatieven genomen, maar dan vaak op individuele basis. Ik denk dat we veel meer kunnen bereiken door samen te werken.

Kif Kif: Er wordt vaak gezegd dat de vrouw binnen de islam onderdrukt wordt. Wat vindt u hiervan?

Ik denk dat het hele idee van de onderdrukte moslimvrouw wijdverspreid is geraakt sinds de omwentelingen in Iran. Toen kreeg men constant vrouwen te zien die van top tot teen gesluierd waren, waarna men de onderdrukking van de vrouw is gaan koppelen aan de islam.

De islam op zich is niet onderdrukkend, maar men kan de islam wel misbruiken om te onderdrukken. Dat geldt trouwens voor alle religies. Vrouwen die onderwijs hebben genoten, de koran zelf kunnen lezen, kritische vragen stellen over hun geloof, ervaren de islam vaak als een hulpmiddel in hun emancipatie. Mensen die de Koran niet zelf kunnen lezen, zijn afhankelijk van anderen die dat wel kunnen. Onderwijs speelt hierin dus een niet te overschatten rol.

Kif Kif: Vindt u het hoofddoekenverbod gerechtvaardigd?

Als vrouwen zich goed voelen bij het dragen van een  hoofddoek, zie ik niet in wat het probleem is. Het is een ander verhaal wanneer men gedwongen wordt een hoofddoek te dragen. Ik ben voorstander van godsdienstvrijheid, maar die vrijheid hoort dan ook absoluut te zijn. Wie een hoofddoek wil dragen, draagt een hoofddoek. Wie geen hoofddoek wil dragen, draagt geen hoofddoek.

Naar mijn gevoel, en ik geloof dat ik daar niet alleen in ben, wordt het hoofddoekendebat gebruikt om de aandacht af te leiden van het echte probleem, namelijk de sociaaleconomische situatie.

Als men de emancipatie van de vrouw dan zo belangrijk vindt, stel ik voor dat men de gaten in het onderwijssysteem dicht, de drempels verlaagt  en de problemen systematisch aanpakt. Er is een gebrek aan visie en dat is zeer jammer, want zo gaat er eigenlijk een hele generatie verloren.

Anderzijds heb ik de indruk dat de directrice van het Antwerpse Atheneum, Karin Heremans, niet over een nacht ijs is gegaan. Er zit een visie achter het tijdelijke hoofddoekenverbod die nadruk legt op het belang van de geest van de religie. Iemand wordt niet ‘méér’ moslim door het dragen van een hoofddoek. De politici die er een algemeen verbod van hebben gemaakt, ontbreekt het echter aan visie en ik vind hun beslissing dan ook hypocriet.

Kif Kif: Er wordt gezegd dat het islamitische standpunt over homoseksualiteit eenduidig luidt: homoseksualiteit is een aandoening. Wat vindt u hiervan?

Ik ben min of meer gespecialiseerd in deze materie, in die zin dat ik deel uitmaak van Merhaba. Dit is een organisatie voor en door allochtone holebi’s met roots in Noord-Afrika, het Midden-Oosten en Turkije die een achtergrond als moslim hebben.

Homoseksualiteit komt inderdaad voor in enkele passages in de Koran en hieraan wordt vrijwel altijd gerefereerd wanneer men het over homoseksualiteit heeft. Net als in het christendom en het jodendom speelt het volk van Lot de hoofdrol in deze verhalen. Hierin wordt beschreven hoe mannen gemeenschap hebben met dieren alsook met andere mannen.

Er zijn verschillende interpretaties van deze passages en ik wil niet oordelen over juist of fout. Ik wil wel zeggen dat het in de Koran gaat om misbruik van gastvrijheid en machtsmisbruik, verkrachting van en door mannen, en niet om een liefdevolle relatie tussen twee mannen. De Koran zegt dus niets over homoseksualiteit zoals wij die vandaag de dag interpreteren.

In de monotheïstische godsdiensten heerst een ideaal van relaties en huwelijken tussen man en vrouw, geen geslachtsgemeenschap voor het huwelijk enzovoort, wat de mogelijkheden voor homoseksuelen beperkt.

Anderzijds roepen de monotheïstische godsdiensten op tot respect en formuleren ze dat het vellen van een oordeel een taak is die alleen God toebehoort. Als God wezens schept die zich aangetrokken voelen tot het zelfde geslacht, zal Hij wel oordelen over hun daden.

Ik begrijp wel dat sommige mensen het moeilijk hebben met homoseksualiteit, net omdat een ideaalbeeld van man en vrouw onbegrip in de hand kan werken. Toch vind ik dat er ruimte moet zijn voor andere mogelijkheden.

Kif Kif: Heeft u hoop of verwachtingen voor de toekomst?

Ik hoop dat zowel autochtonen als allochtonen een meer uitgebreide kennis van de islam zullen verwerven. Het gebeurt nog te vaak dat autochtonen menen te weten wat de islam inhoudt op basis van wat er gebeurt in een of ander moslimland. Men gaat daarbij voorbij aan de diversiteit binnen de islam en het verschil tussen religie en cultuur. Alles wat er in een moslimland gebeurt is per definitie ‘islam’. Ik denk daarbij aan vrouwenbesnijdenis, een praktijk die steeds naar voren wordt gebracht als barbaarse uitdrukking van de islam, terwijl het hier gaat om een traditie die zijn oorsprong niet in de islam vindt.

Anderzijds zijn er ook moslims die niet veel over de islam weten en daardoor mogelijk ontvankelijker zijn voor extremisme. Ik denk dat kennis over je eigen afkomst belangrijk is, alsook het kritisch omgaan met die kennis. Dat geldt voor iedereen: de informatie die wordt aangereikt moet niet zomaar voor waar worden genomen.

Op dinsdag 27 november kan u een debat bijwonen in De Pianofabriek met Said Al Nasser (Merhaba) en Chia Longman (UGent, Ella vzw) Moderator: Samira Bendadi (MO*):

Beeldbrekers: Homofobie, seksisme en racisme - Kan men het ene bestrijden zonder het andere?

Meer info vindt u hier in onze agenda